Het laatste meesterwerk van Claude Monet

AVROTROS

Claude Monet stierf op 5 december 1926, op 86-jarige leeftijd, aan longkanker. De Franse kunstenaar liet zijn bezittingen na aan zijn zoon, Michel. Bij deze bezittingen hoorden ook Monets huis, tuin en zijn geliefde waterlelievijver. Precies deze waterlelies hebben Monet nog lang bezig gehouden in de laatste periode van zijn leven... 

Drie decennia lang hield Claude Monet zich bezig met zijn waterlelies, tot aan de dag van zijn dood in 1926. Monet maakte in deze periode series van schilderijen geinspireerd op zijn eigen waterlelievijver bij zijn huis in Normandië. Zijn geliefde waterlelievijver had het in januari 1910 zwaar te verduren door een grote hoeveelheid regen, wat zorgde voor veel wateroverlast en schade aan de vijver. Vanaf dat moment ging het bergafwaarts in zijn privéleven.

Twee maanden hierna werd Monets tweede vrouw, Alice, gediagnosticeerd met leukemie en overleed een jaar later in 1911. Monet werd na het overlijden van Alice depressief en kwam bijna zijn huis niet meer uit. In deze periode schreef hij het volgende naar een vriend: "Age and chagrin have worn me out. My life has been nothing but a failure, and all that's left for me to do is to destroy my paintings before I disappear.''

Slecht zicht en een gele wereld

In 1912 kreeg de kunstenaar nog meer slecht nieuws te verduren, hij had staar ontwikkeld in zijn ogen. Monet kon hiervoor een operatie ondergaan, maar dat weigerde hij. De kunstenaar was bang dat het zijn kleurperceptie zou aantasten of misschien zelfs blind zou maken. De jaren daarna bleek uit medische rapporten dat Monet kleuren dof en troebel zag en hij details niet goed meer kon zien. Dit kon je ook terug zien in de geschilderde werken uit deze periode. Uiteindelijk is de kunstenaar in 1923 gezwicht om een operatie te ondergaan. Monet klaagde daarna dat de wereld te geel en soms ook te blauw eruit zag, waar de kunstenaar dus bang voor was. Later kreeg Monet zijn kleurperceptie terug en was ondertussen bezig met zijn laatste opdracht voor zijn dood, The Grandes Decorations. 

AVROTROSThe Metropolitan Museum of Art

13 jaar voor zijn staar diagnose | Bridge over a Pond of Water Lilies (1899) | Claude Monet

AVROTROSMuseum of Modern Art

3 tot 1 jaar voor zijn staar operatie | The Japanese Footbridge (1920-22) | Claude Monet

The Grandes Decorations

In april 1914 kreeg Monet zijn zelfvertrouwen terug en begon met een grootschalig project: The Grandes Decorations. Al had hij nog moeite met zijn afnemende zicht en werd er door gedwongen om zijn schema daarop aan te passen. Monet schilderde vroeg in de ochtend of laat in de middag om het felle zonlicht te vermijden. The Grandes Decorations was Monets laatste grote project, waar hij tot de dag van zijn dood aan heeft gewerkt.

Het grootschalige project bestond uit meterslange panelen met schilderingen erop, geïnspireerd op Monets waterlelievijver. Monet schonk The Grandes Decorations aan de Franse staat. Het was net na de overwinning van de Fransen in de Eerste Wereldoorlog. De kunstenaar schonk de panelen aan de Franse staatsman George Clemenceau. Clemenceau was een goede vriend van Monet. Hij schreef aan de staatsman het volgende: "I am on the verge of finishing two decorative panels which I want to sign on Victory day, and am writing to ask you if they could be offered to the State with you acting as intermediary." Monet wilde de staat een echt monument van vrede cadeau geven en de staatsman overtuigde de kunstenaar om meer dan twee panelen te schilderen. In 1920 werd het officieel, Monet zou 12 panelen schenken.. alleen was de kunstenaar nog niet tevreden. Hij bleef aan de panelen werken en hij vernietigde er zelfs een paar. In 1922 werd het contract getekend en werd er gesproken over een geschenk van 19 panelen. Maar Monet wilde meer tijd om zijn panelen te perfectioneren en dat deed hij tot aan de dag van zijn dood in 1926. 

In 1927, een paar maanden na Monets dood, is het Orangerie Museum in Parijs geopend met zijn panelen. Acht panelen hangen in twee speciaal daarvoor ontworpen ovaalvormige kamers en zijn nog steeds hét hoogtepunt van de collectie van het museum. Monets allerlaatste werk kun je alleen in het museum bewonderen, de panelen kunnen niet verplaatst worden. Het museum heeft het nodige doorstaan: in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft een bombardement het dak van één van de kamers beschadigd en ook één paneel. Gek genoeg, zijn verder alle panelen onbeschadigd gebleven. Via het dak komt het daglicht binnen en ervaar je de schilderijen bij wat op dat moment het weertype is, precies zoals Monet het gewild had. 

AVROTROSMusée de l'Orangerie

The Water Lilies: Setting Sun | The Water Lilies: The Clouds (1915 - 1926)

AVROTROSMusée de l'Orangerie

The Water Lilies: Morning with Willows | The Water Lilies: Green Reflections | The Water Lilies: The Two Willows (1915 - 1926)

Het laatste meesterwerk van

In de serie 'Het laatste meesterwerk van' neemt de kunstredactie de laatste kunstwerken van een aantal grote meesters onder de loep. Wat wilde de kunstenaar zeggen met het werk, hoe is het tot stand gekomen en heeft de kunstenaar een speciale relatie met zijn laatste werk? 

Geen bloemen op zijn eigen begrafenis

Al was Monet zelf een groot fan van bloemen, planten en zijn tuin met de waterlelievijver, op zijn eigen begrafenis wilde hij geen bloemen. De kunstenaar vond het heiligschennis om bloemen te plunderen uit zijn eigen tuin voor een gebeurtenis als een begrafenis. Lokale schoolkinderen wilde als eerbetoon bloemen leggen op de kist van Monet, maar zijn 'laatste' wens werd gerespecteerd.