Hoogtepunten van de crew van Krabbé zoekt Chagall

Regisseur en eindredacteur Richard den Dulk: de verwoeste datsja

‘Als we in Wit-Rusland niet ver van de Russische grens de verharde weg verlaten, zijn we op zoek naar een plek die inmiddels verwoest is, maar waar nog delen overeind zouden moeten zijn: de datsja van de schoonouders van Marc Chagall. Een plek die me dierbaar is, omdat Marc Chagall er in 1916 hele mooie werken heeft gemaakt tegen het licht van de naderende Duitse troepen ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. 

Met een beschrijving van de gemeente op zak rijden we over een zandweggetje nabij het kleine dorpje Zaolshe (Wit-Rusland). We passeren oude houten huisjes waar hier en daar iemand in een moestuin bezig is en verbaast omhoog kijkt. We zoeken een oude afslag naar rechts en stoppen als we aankomen bij iets wat vroeger een weg zou kunnen zijn geweest, maar nu begroeid is met onkruid. Kunnen we hier verder rijden met de oude Volvo of gaat hij wegzakken? We besluiten te voet verder te gaan. We weten niet precies hoe ver we moeten lopen en gaan dus met alle opnameapparatuur op pad. Het gras wordt steeds hoger en als we ons opsplitsen om de plek te vinden, horen we enkel nog elkaars stemmen in de verte. We schrikken van een hert dat zich met hoge sprongen uit de voeten maakt.

Na een enorme zoektocht vinden we de verwoeste datsja: alleen de kelder en enkele lage muurtjes staan nog overeind. We zoeken er eentje om op te zitten en Jeroen toont de werken die Chagall hier gemaakt heeft. Uit zijn memoires horen we over de oorlog die dichterbij kwam en we kunnen ons in de stilte van nu, goed voorstellen hoe belangrijk deze plek moet zijn geweest. Terwijl de muggen zich tegoed doen aan ons bloed, toont Jeroen de reeks werken met de verliefde Chagall en Bella. Het is die liefde die ze de kracht moet hebben gegeven om te overleven. En als je met de kennis van nu weet wat ze nog te wachten staat ontroeren zijn intieme schilderijen hier des te meer.'

Interviewer Machteld: de gevangenis in St. Petersburg

'Wat mij het meest is bijgebleven is ons bezoek aan de gevangenis in St. Petersburg. We mochten een voor een naar binnen door een heel nauwe doorgang van ijzeren hekken en prikkeldraad. Naast het hek zaten twee grote herdershonden wild te blaffen en vervolgens moesten we al onze spullen afgeven bij twee enge grote bewaarders. Er was geen ruimte voor een grapje laten we maar zeggen! 

Vervolgens werden we gesommeerd naar het kantoor van de gevangenisdirecteur. Daar kregen we een zeer gedetailleerde uitleg over de ontstaansgeschiedenis van de gevangenis, in het Russisch. We hadden geen idee van wat de beste man ons vertelde en hoe lang het zou gaan duren. We kregen de zenuwen dat we te weinig tijd zouden hebben om te filmen, maar niemand durfde iets te zeggen! Gelukkig redde Jeroen ons door hem enthousiast te onderbreken met een afbeelding van het werk dat Chagall in de gevangenis had gemaakt. Daarna kon onze Russische tolk subtiel vragen of we mochten starten met filmen. 

We hebben gefilmd in de cel van een gevangene die nog uit de cel werd gehaald toen wij er al waren. Ook zaten er nog andere gevangen in de cel die we door de tralies gewoon konden zien. Het was een van de bijzonderste locaties uit de serie, maar wat waren we allemaal blij en opgelucht toen we weer buiten waren!'

Productieleider Marleen Bakker: het afscheidsgedicht van ober Sascha

'De eerste reis die we hebben gemaakt was naar Vitebsk. Ik had geen idee wat ik me voor moest stellen van Wit-Rusland, maar wat is het fantastisch leuk en de mensen zijn ontzettend vriendelijk. We logeerden in een klein hotel net buiten het centrum, maar kwamen door vertraging laat aan. En toch maakte het hotel om 23.00 uur nog eten voor ons. 

De volgende dag ontdekten we een ontzettend leuk restaurantje, waar we hartelijk werden ontvangen door de ober, genaamd Sascha. We werden zo blij van het lekkere eten en de gastvrijheid dat we er in totaal zeventien keer gegeten hebben: acht keer lunch en negen keer diner. Sascha gaf ons een privétafel en als verrassing had hij een afscheidsgedicht voor ons geschreven, omdat hij ons zo ging missen! We vonden dit zo lief dat we ook voor hem een gedicht hebben geschreven dat Jeroen aan hem heeft voorgedragen. Voor mij een onvergetelijke herinnering en we hebben nog steeds contact met Sascha, de schat.'

Geluidsman Peter van den Berg: mijn favoriete gespreksonderwerp

'Al jaren tijdens de opnames van de verschillende series Krabbé zoekt… maken mijn collega’s de grap tijdens het eten: "Jij weet ook echt ieder onderwerp om te buigen naar de Tweede Wereldoorlog.” Door de grote invloed van de Tweede Wereldoorlog op het leven en werk van Chagall kon ik eindelijk met een legitieme reden op elk moment dit onderwerp aansnijden! “Uhm, wist je dat….”' 

Locatieresearcher Wit-Rusland/Rusland Dasha Vakhrusheva: de wc in Babinovichi

‘Toen ik het kleine houten huisje op de heuvel zag staan, wist ik dat het zo zou lopen. De locatie was perfect: een voormalige sjtetl, een pittoresk uitzicht over de rivier, een geit in het gras en een oude “Babushka”, die het niet erg vond dat wij hier kwamen om te praten over de oorsprong van huisdieren in het werk van Chagall.

Ik had het van tevoren al gecheckt: de badkamer. De crew had nog nooit een traditionele Russische plattelandsbadkamer gezien. Erg ouderwetse toestanden. Het lijkt een soort vogelhuisje voor mensen. Er is geen bad en ook geen wasbak. Als je binnenkomt, zit er een gat in de vloer. Dat is alles. Mijn oma had precies zo’n zelfde bijgebouw in haar dorp, dus ik wist wat ik kon verwachten. De crew wist dat niet. 

Toen we aankwamen, vroeg een van hen waar de wc was. De oude eigenaresse van het huis liet ons binnen – over het erf dat vol lag met houtstapels, door de tuin met de nette lapjes grond, naar het bijgebouwtje. Je had de blikken moeten zien en het gelach moeten horen. Nu is het de meest gefotografeerde wc in het hele dorp Babinovichi.'

Cameraman David Vaessen: Chagalls schilderijen terugvinden in het echte Vitebsk

'Ik wist niet zo gek veel over Marc Chagall voordat we aan deze serie begonnen. Maar door met veel plezier gewerkt te hebben aan de series over Van Gogh, Picasso en Gauguin, wist ik zeker dat Jeroen ons als crew zou meenemen in zijn enthousiasme, beleving en kennis. En ook had ik wel een vermoeden dat alle locaties hier aan zouden bijdragen.

Tijdens onze eerste reis, naar Vitebsk in Wit-Rusland, was ik erg verrast door de prachtige plek waar Chagall zijn eerste jaren doorbracht. We leerden daar dat Chagall de dingen die hij daar zag voor de rest van zijn leven zou meedragen en zou verwerken in zijn vele schilderijen. En dat bleek. In honderden van zijn schilderijen, die hij schilderde in Wit-Rusland, Frankrijk, Rusland, Israël en New York, zie je de bekende torentjes en huisjes van Vitebsk. Wat we met onze eigen ogen hebben mogen aanschouwen in Vitebsk. Erg leuk om te zien dat dit ook voor ons zo herkenbaar werd.

En visueel, als vaste cameraman van deze series, was het heerlijk om te werken met ander licht en achtergronden dan de tropische, zonnige Gauguin plekken. Vooral het grootstedelijke van Berlijn, New York en Moskou was interessant ten opzichte van de stranden van Hiva Oa. Met als één van de visuele hoogtepunten de grauwe gevangenis in St. Petersburg en het altijd prachtige straatbeeld van New York.'