Stonede weesjes? Dit wist je nog niet over het Amsterdam Museum!

Van klooster tot weeshuis

Het Amsterdam Museum is tijdelijk te bezoeken in de Hermitage, maar normaal zitten ze in het Burgerweeshuis. De oudste datering van dit gebouw aan de Kalverstraat wordt genoemd is 1414, de late middeleeuwen. Tot 1578 fungeerde het als klooster gewijd aan de heilige Lucia. Daarna werd het een weeshuis. Maar niet zomaar voor iedereen. Het Burgerweeshuis was enkel voor kinderen van gegoede burgers die binnen de stadspoorten woonden, poorters genaamd. 

Van weeshuis tot museum

Toen in de 20e eeuw de gezondheid verbeterde, waren er steeds minder wezen in de stad. Er werd een nieuw, kleiner weeshuis gebouwd in Amsterdam-Zuid en het Burgerweeshuis werd verkocht aan de gemeente. Na langdurige renovatie openden daar in 1975 de deuren van het Amsterdams Historisch Museum. 

Renovatie heden

Momenteel wordt het Amsterdam Museum opnieuw gerenoveerd. Het gebouw wordt volledig bezoekersvriendelijk gemaakt en krijgt een nieuwe centrale ingang. De werkzaamheden duren tot 2025, maar niet getreurd! Tot die tijd toont het museum haar collectie (die uit meer dan 100.000 objecten bestaat!) in een vleugel van de Hermitage. 

Poort aan de Kalverstraat

De huidige ingang bevindt zich op de Kalverstraat. Het reliëf boven de poort verwijst nog naar de vroegere functie van het gebouw: een groep weeskinderen staan om het embleem van het Burgerweeshuis heen. Daarboven is een tekst van Joost van den Vondel te lezen: Wy Groeien vast in tal en last. Ons tweede Vaders klagen. Ay ga niet voort door dese poort, Of helpt een luttel dragen. Wat zoveel betekent als: beste voorbijganger, sluit uw ogen niet voor de noden van het weeskind maar help het een beetje dragelijk te maken. 

Stonede wezen?

Dat veel mensen in Amsterdam stoned worden, is niets nieuws. Maar stonede weeskinderen...? In 1566 leek het of de kinderen bezeten waren door de duivel. Ze kraamden de vreemdste dingen uit en rolde schuimbekkend in het stof. Vandaag de dag wordt de verklaring gezocht bij de hennepkoeken, die de kinderen kregen voorgeschoteld. Wellicht een iets te ruime portie... 

Regentessen

Het Burgerweeshuis werd bestuurd door de regentessen, rijke vrouwen die bij hoge uitzondering een bestuursfunctie kregen. Het was een baantje met aanzien, liefdadigheid stond hoog in het vaandel. Maar er zat ook een donkere kant aan. Het geld voor het weeshuis kwam vaak van de transatlantische slavenhandel, waar de mannen van de regentessen een lepel in de pap hadden.