Katten, paarden en een draak... De dieren van Leonardo Da Vinci

Van het bestuderen van hondenpoten, de anatomie van paarden en hoe zit het met de hermelijn uit het schilderij De dame met de hermelijn? Da Vinci was dol op dieren en er zijn zelfs theorieën dat de alleskunner vegetariër was. Da Vinci neemt je mee in zijn dierenwereld. 

Pootje voor pootje...

Da Vinci bestudeerde de poten van onze harige viervoeters. In een van zijn schetsen zie je de poten, waarschijnlijk van een hond van het ras Deerhound, vanuit verschillende perspectieven afgebeeld. Dit was typerend voor Da Vinci's analytische benadering. Op deze manier ontdekte het wereldgenie de dierenwereld en bleef zich verwonderen. 

Werken als een paard

De hertog van Milaan, Ludovico Sforza, gaf Leonardo da Vinci in 1490 de opdracht om een groots bronzen standbeeld van een paard te maken. Een megalomaan project. Da Vinci stortte zich volledig op de opdracht: hoe beweegt een paard en wat zijn de lichaamsverhoudingen van het beest? Het wereldgenie moest een groot fan van paarden zijn geweest en maakte tal van schetsen van de beesten: tot in detail en in het juiste perspectief.

De dame met de hermelijn

Da Vinci staat bekend om zijn wereldberoemde portretten van mysterieuze dames, maar op één van deze portretten wordt het doek gedeeld met een hermelijn. Op het schilderij De dame met de hermelijn (1489 - 1490) zie je Cecilia Gallerani, de maîtresse van hertog Ludovico Sforza. Dezelfde hertog die Da Vinci de opdracht gaf om een bronzen standbeeld van een paard te maken. Gallerani draagt in haar arm een hermelijn, al schijnt het dier eigenlijk een witte fret te zijn. Ook had het dier in eerste instantie bijna het doek niet gehaald. Via nieuwe technieken kunnen experts door de lagen verf heen kijken en kwamen zij tot de ontdekking dat De dame met de hermelijn eerst een dame was zonder hermelijn. Op de eerste laag schilderde Da Vinci Gallerani zonder fret, op de tweede laag met een grijsachtige fret en op de derde laag heeft Da Vinci de fret de witte kleur gegeven die hij nu is.

Maar waarom een witte hermelijn/fret? Het is niet zomaar een huisdier geweest van de maîtresse, er zit meer symboliek achter. Het dier was hét symbool van reinheid en de hermelijn zat ook verwerkt in een deel van het wapen van hertog Sforza. De hertog werd ook wel Ermellino bianco genoemd, wat witte hermelijn betekent. Da Vinci kon Gallerani niet samen met Sforza schilderen, want de hertog ging trouwen met hertogin Beatrice d'Este. Zo wijst de hermelijn indirect naar Gallerani en het dier is daarmee een belangrijk onderdeel van het schilderij. 

Katten, leeuwen en een... draak

“Van flexie en extensie. Deze diersoorten, waarvan de leeuw de prins is vanwege de flexibele wervelkolom.” Deze notitie staat onderaan de schets Katten, leeuwen en een draak, getekend door Da Vinci rond 1517 - 1518. De notitie suggereert dat Da Vinci zich interesseerde in de bewegingen van katachtigen. Alleen waarom staat er een draak afgebeeld op de schets, die Da Vinci tot in detail weet te tekenen? Royal Collection Trust zegt er het volgende over: 'De draak is eenvoudig toegevoegd als een nog extremer voorbeeld (alleen beperkt door de verbeelding van de kunstenaar in plaats van door de echte anatomie)'. Of had Leonardo da Vinci al andere kennis op gedaan en is de draak een verwijzing naar de uitgestorven dinosaurussen? Als we nu eens in het brein van het wereldgenie konden kijken... maar één ding kunnen we constateren, hij was dol op dieren en wist ze tot in detail te tekenen.