Michaelina Wautier trouwde nooit en durfde naakt te schilderen
Ooit gehoord van Michaelina Wautier? Waarschijnlijk niet. Wautier (1614-1689) hoort bij de groep vrouwelijke kunstenaars wiens werk pas na haar dood bekender wordt. En terecht!
Er is weinig gedocumenteerd over het leven van Wautier, dat is jammer, want er zijn al zo weinig vrouwelijke kunstenaars uit de 17e eeuw bekend. Ze waren er wel en ze waren net zo getalenteerd als hun mannelijke collega’s, maar omdat je een vrouw was, werd je werk gewoon veel minder gewaardeerd.
Broer Charles kreeg de eer
Sterker nog: het werk van Wautier werd lange tijd toegeschreven aan andere -mannelijke- kunstenaars, waaronder haar broer Charles. Terwijl ze waarschijnlijk wel een opleiding gevolgd had, wat absoluut niet gebruikelijk was, pas in de 19e eeuw werden vrouwen toegelaten op de kunstacademie.
De opvoeding van Maria (1656)
Portret van een officier (jaartal onbekend)
Acht oudere broers
Nog eeuwenlang werd geloofd dat vrouwen nooit hetzelfde niveau van professionele kunstenaars konden halen, zelfs tot in de 20e eeuw. Er werd ook niet over het werk van Wautier geschreven, waardoor haar oeuvre lange tijd vergeten is. Dit kan ook te maken hebben met haar ongekende vrijheid als vrouwelijke kunstenaar in die tijd. Wautier groeide op met acht oudere broers en zonder vader. Mogelijk was haar moeder een progressieve vrouw die zorgde dat ze thuisonderwijs kreeg. Gezien de verhalen die ze schilderde moet Wautier kennis gehad hebben die meisjes in die tijd niet geleerd werd. Als vrouw leerde je alleen maar over borduren, hoe je een gesprek moest voeren en over muziek.
Vrouwen in de kunst
Probeer eens tien succesvolle vrouwelijke kunstenaars van voor de 21e eeuw uit je hoofd op te noemen. Moeilijk hé? Niet omdat vrouwen geen goede kunstenaars zijn, maar omdat ze tot niet zo heel lang geleden nauwelijks serieus werden genomen in de kunstwereld. Toch waren ze er wel, die vrouwelijke meesters. In deze serie wordt elke week een vrouw uitgelicht die haar ‘mannetje’ stond in dit door mannen gedomineerde bolwerk.
Veelzijdige vrouw
Wautier bewijst het tegendeel. De weinige vrouwen die net als Wautier schilderden, maakten vooral stillevens. Maar deze getalenteerde kunstenares hanteerde meerdere genres. Ze was bedreven in portretteren maar waagde zich ook aan historische taferelen zoals de Triomf van Bacchus (ca. 1655). Dit doek is 2,7 meter bij 3,5 meter: veel mannelijke kunstenaars uit die tijd vonden dit een te grote uitdaging.
Triomf van Bacchus
De Triomf van Bacchus -ook wel Bacchusstoet- laat goed zien hoe zij zich niet van de wijs liet brengen door de zwakke positie van het vrouwelijk geslacht in die tijd. Deze vrouw, die (bewust) nooit trouwde en geen kinderen kreeg, weet precies hoe het mannelijk lichaam eruitziet én schildert zichzelf halfnaakt in het werk. Wautier is de vrouw in het roze die als enige personage op het doek de aanschouwer recht in de ogen kijkt.
Triomf van Bacchus (ca. 1655)
Wautier was een vrouw uit gegoede kringen, maar dat hield haar niet tegen om naakte mannen te schilderen en thema’s als verleiding en lust te schilderen. Ondanks haar controversiële gedrag kwam ze niet in de problemen, mogelijk door haar kennissenkring.
Bekijk ook de serie over 'foute' kunstenaars
Er zijn op dit moment dertig werken van Wautier bekend, maar het vermoeden bestaat dat er meer werken van haar hand nog ontdekt zullen worden. Het MAS in Antwerpen is de eerste die een tentoonstelling van haar kunst toonde. Kunsthistorica Katlijne Van der Stighelen heeft jarenlang in samenwerking met het Rubenshuis uitgebreid research gedaan naar deze ‘Mysterieuze Michaelina’.
Johannes de evangelist (jaartal onbekend)
Portret van een jonge man (1655)
Het mystieke huwelijk van de heilige Catharina (1649)