Frans Catalonië: Een stukje Spanje in Frankrijk - Gort over de grens
Ilja belandt op een Spaans dorpsfeest en raakt verwikkeld in een slakken-bacchanaal. Hij gaat in de bergen op zoek naar eetbare planten. In een schilderachtig dorp slaapt hij in het bed van Henri Matisse. Hij drinkt zoete rode wijn en bij een glasblazer blaast hij zijn longen leeg op een reuzenfles.
Frans Catalonië: een stukje Spanje in Frankrijk, niet zo gek, want zo'n 400 jaar geleden was dit nog Spaans gebied.
Slakkenfeest
Ija gaat naar Toulouges waar hij wordt uitgenodigd voor een traditioneel Catalaans dorpsfeest. Alle oude tradities worden uit de kast gehaald: dansen, traditionele kleding, zingen en natuurlijk lekker eten en drinken. Zolang het maar niet Spaans is en vooral niet Frans: només català (alleen Catalaans).
De barbecue gaat aan die wordt gestookt met oude wijnstronken. Daarop wordt cargolade gemaakt; een plaat vol slakken die even op de barbecue gaat en daarna gegeten wordt met aïoli.
Eetbare planten
Daarna richting Pyreneeën, in de bergen bij Mantet vind je Pic du Canigou, een legendarische bergtop waar de Catalanen trots op zijn. Met twee vrienden gaat Ilja op zoek naar eetbare planten en kruiden.
Ze vinden sarrous (een soort spinazie) brandnetel en wilde wortel, maar ook akoniet, een giftige plant waaraan elk jaar mensen overlijden als ze ervan gegeten hebben. Deze plant wordt vaak verward met couscouille, waar ze naar op zoek zijn.
Couscouille, de trots van Catalonië
De plant smaakt een beetje naar venkel, maar er wordt bij voorkeur een likeur van gemaakt.
“Er zijn twee soorten mensen op aarde: Catalanen en zij die ervan dromen het te worden.”
Coullioure, de parel in Zuid Frankrijk
Ilja vervolgt zijn weg naar Coullioure, een schilderachtig plaatsje. Het dorp heeft een indrukwekkende geschiedenis en is schitterend gelegen; gebouwd rond een baai met prachtig blauw water.
Meer landinwaarts zijn de berghellingen bedekt met wijngaarden. Er zijn oude forten, schilderachtige straatjes, boetiekjes, restaurantjes en terrasjes aan het strand van de baai.
Matisse
Collioure heeft een grote aantrekkingskracht op schilders. Niet alleen vanwege de mooie ligging, maar vooral het licht heeft veel artiesten geïnspireerd hier te komen schilderen.
Rond 1900 'ontdekt' Henri Matisse de plaats. De schoonheid van het eenvoudige vissersdorp en de zonsopgang boven de Middellandse zee die zorgt voor een prachtig roze kleur, trokken hem aan.
De schilderijen in het hotel
Fauvisme
Alleen, Matisse kon niet realistisch schilderen, zoals in die tijd gebruikelijk was. Na een expositie van zijn werk wordt hij uitgescholden voor een 'fauve', een wilde met een verfdoos.
Maar Matisse blijft zijn kleurentechniek en zijn stijl van schilderen trouw. Met Matisse kwamen ook vele andere kunstenaars naar Collioure. Zij zetten het fauvisme, de kunststroming die zich kenmerkt door felle kleuren, duidelijk op de kaart. Matisse werd wereldberoemd en zijn schilderijen zijn een fortuin waard.
De kunstenaars kwamen regelmatig bijeen in het hotel 'Les Templiers'. In die tijd was het heel gebruikelijk dat de rekeningen betaald werden met een schilderij. Les Templiers bestaat nog steeds en hangt zodoende vol schilderijen. In ruil voor zijn eigen schilderij kan Ilja in de kamer van Henri Matisse verblijven.
Banyuls
Dan een bezoek aan wijnboerin Laetitia. In haar wijngaard op de berg kijkt uit op de baai en ze verbouwt onder meer de Catalaanse druivensoort mourvèdre. Alles gebeurt er nog handmatig. Beneden in het dorp maakt Laetitia een speciale wijn: banyuls.
“Het DNA van Coullioure bestaat uit ansjovis en wijn”
De productie van banyuls gaat anders dan bij veel andere wijnen, zo wordt tijdens het fermenteren alcohol toegevoegd om het proces te stoppen.
Daarna moet de toegevoegde alcohol verdampen en dat gaat - oh, nachtmerrie van iedere wijnboer- door het te laten oxideren. Om de oxidatie te stimuleren worden de vaten en flessen buiten in de zon gezet.
Wijn met chocolade
Ilja heeft heel attent kaas en tomatenbrood meegebracht voor bij de borrel, maar dat smaakt niet bij deze zoete versterkte wijn. Bij banyuls eet je -als enige wijn ter wereld- pure chocolade!
Pourou
Bij een glasblazer ziet Ilja hoe de traditionele pourou wordt geblazen. Het is een traditionele glazen wijnkan voor de landarbeiders. Ilja waagt zelf ook een poging en probeert een magnum te blazen.
Zo drink je uit een pourou
Gort over de Grens is woensdag 15 februari te zien om 20.28 uur op NPO 2, daarna is de uitzending terug te zien op NPO Start.