BredaPhoto 2020: Op je netvlies gebrand

‘The best of times, the worst of times.’ Toepasselijker had het thema van BredaPhoto 2020 nauwelijks kunnen zijn, in dit jaar waarin de wereld in de ban is van de wereldwijde corona-epidemie en er overal mensen opstaan tegen racisme. Ook het campagnebeeld uit de serie 'Black Joy and Resistance' van Adreinne Waheed – een foto van een zwarte man met een kleurrijke sjaal voor zijn neus en mond – had nauwelijks beter gekozen kunnen zijn, beseft festivaldirecteur Fleur van Muiswinkel.

‘Waheed biedt met haar serie een tegengeluid tegen stereotypen over mensen van kleur. In haar werk komt ongelijkheid naar voren, maar ze nuanceert die doordat ze ook feestende mensen laat zien, hun plezier en veerkracht. Elk mens is gelijk.’ 

Licht en zwaar

Het grootste fotofestival van de Benelux streeft met grote en kleine tentoonstellingen naar een mooie balans tussen lichte en zware thema’s. Ook is het beslist niet bang om pittige maatschappelijke onderwerpen aan te snijden en mensen aan het denken te zetten. Zo zijn er fotoseries over onderwerpen als identiteit, big data, gender en seksualiteit.

De Amerikaanse kunstenaar Alexander Rossa bracht een ander nijpend probleem in beeld. Hij maakte een reportage op de Marshalleilanden, waar de Verenigde Staten tal van kernproeven deden en waar nog altijd een enorm depot is van radioactief afval. Van Muiswinkel: ‘Niemand weet wat we moeten met dat kernafval. Amerika heeft het op de Marshalleilanden opgeslagen in een soort tombe, een betonnen constructie die door de zeespiegelstijging op barsten staat. 

Rossa brengt de dagelijkse realiteit van de bevolking heel spannend in beeld op een abstracte, semi-archeologische wijze. Zijn werk is een oproep: kijk hiernaar, laten we ons als mensheid realiseren waar we mee bezig zijn.’ Van Muiswinkel streeft ernaar dat bezoekers niet alleen worden geraakt door de schoonheid van de fotografie. ‘Ik hoop dat iedereen met een beeld naar huis gaat dat op het netvlies gebrand blijft. Dat echt iets met diegene heeft gedáán.’

China Imagined

Op BredaPhoto 2020 is er speciale aandacht voor China. De Grote Kerk staat in het teken van 'China Imagined'. Curator Ruben Lundgren hoopt dat bezoekers via de expositie een ruimer beeld van China te zien krijgen dan dat land met een streng, totalitair systeem. ‘Twintig fotografen met een documentaire-inslag vertellen een ander verhaal’, vertelt hij. ‘Zoals bijvoorbeeld Little North Road, over de Afrikaanse gemeenschap in de stad Guangzhou. Of Luo Yang, die met haar serie 'Girls' een ander beeld geeft van de Chinese vrouw.’

Volgens Lundgren heeft elke serie een verrassende inhoudelijke of visuele twist. Ook de actualiteit ontbreekt niet: de Chinese fotograaf Coca laat met zijn '100000 People Wearing Masks' het veranderde straatbeeld zien in China, waar iedereen nu met een mondkapje loopt. ‘Ook in Europa wordt dat een steeds gewoner verschijnsel. Het is mooi dat we deze serie nog net konden toevoegen aan de tentoonstelling.’

Power to the Models

In Stedelijk Museum Breda is de tentoonstelling 'Power to the Models' te zien, waarin de rol van fotograaf en gefotografeerde min of meer om is gedraaid. Niet de maker van de foto bepaalt het beeld, maar degene óp de foto. ‘We kondigen hiermee een revolutie aan binnen de fotografie’, vertelt curator Jan Hoek. ‘Mede onder invloed van de sociale media als Instagram en Facebook zie je dat mensen steeds vaker zélf bepalen hoe ze in beeld komen. Mensen van kleur en andere minderheden maar ook beroemdheden willen niet meer door de ogen van een ander – voornamelijk witte mannen van middelbare leeftijd – worden gefotografeerd. Zij willen zélf de zeggenschap houden over de manier waarop ze in beeld worden gebracht.’

Voor 'Power to the Models' werden elf bekende en minder bekende mensen uitgenodigd om te bepalen hoe zij op de foto wilden worden gezet. Politica en presentatrice Sylvana Simons en DJ Tiësto werkten mee. Kunstenaar Bruin Parry, die het syndroom van Down heeft, stelt het gangbare beeld van verstandelijk gehandicapten aan de kaak terwijl kalverenhouder Dick de Koning een nieuwe blik op agrariërs biedt.

Ook fotomodel en influencer Lotte van Eijk is een mooi voorbeeld, vindt Jan Hoek. ‘Zij gaat de parfumreclame van Dior met actrice Charlize Theron verbeelden, maar dan met haar eigen lichaam in de hoofdrol. In de wereld van de glamour en reclame worden altijd dunne modellen gebruikt. Maar Lotte zegt: “Ik ben dik, maar ook mooi.”’

Ook de homoseksuele militair Mohan Verstegen stelt een stereotype ter discussie, aldus Hoek. ‘Militairen zijn vaak wit, masculien en stoer, terwijl Mohan een legerman is die op zijn Instagram-account de ene dag te zien is in pak of legerkostuum met een geweer en de dag erna in een roze glitterjurk. Dat beeld kennen we nog niet van mensen die bij Defensie werken.’

BredaPhoto 2020 is van 9 september t/m 25 oktober 2020 op diverse plekken in Breda te zien. 'Power to the Models' is van 9 september t/m 29 november 2020 te zien in Stedelijk Museum Breda.

Dit artikel komt uit ons kunstmagzine MUZE. Wil je meer artikelen lezen? Vraag gratis een proefexemplaar aan.