Straatfotografie in Museum aan het Vrijthof

In Nu te Zien! reizen museumdirecteuren het hele land door om kijkers te wijzen op tijdelijke tentoonstellingen die je niet mag missen! Daarnaast tipt de online redactie elke week een tentoonstelling die Ook te Zien! is.   

Jamel Shabazz

Nadat Shabazz drie jaar voor het Amerikaanse leger in Duitsland gestationeerd is geweest, komt hij terug in Brooklyn. Hij wil er een visueel dagboek aanleggen van de mensen en dingen die hij in zijn afwezigheid heeft gemist. Aanvankelijk fotografeert hij zijn vrienden en buurtgenoten, die veel aandacht aan hun uiterlijk besteden en waarbij je aan hun uitgesproken stijl kunt zien uit welke buurt ze komen. Hij portretteert invloedrijke figuren die hun kracht op positieve wijze inzetten voor de gemeenschap, maar ook jongeren die met het leven worstelen en voor wie Shabazz een soort mentor wordt. Later blijkt dat een deel van die jongeren voorlopers zijn van wat nu bekendstaat als de hiphopscene. En dat hij daarmee een uniek tijdsbeeld heeft vastgelegd.

Positief beeld

De kadrering, de kleuren en de manier waarop Shabazz de geportretteerden ensceneert, zijn een feest om naar te kijken. Wat ze bovenop het esthetische bijzonder maakt, is dat ze gemaakt zijn met een belangrijke boodschap. Jongeren uit de zwarte gemeenschap komen in die tijd voornamelijk op negatieve wijze in het nieuws. Het is de periode waarin aids opkomt en waarin de crack-epidemie en de daaruit voortvloeiende oorlog tegen drugs het beeld bepalen. Shabazz wil daar een positief plaatje tegenover stellen. Hij zet zijn creatieve talent in om de liefde, vriendschap en familiebanden te laten zien. Die reflecteren dat eer en waardigheid belangrijke elementen zijn in de gekleurde gemeenschap.

Spiegel van de geschiedenis

De invloed van Shabazz op de zwarte gemeenschap en op de straat- en documentairefotografie is onmiskenbaar. Met talrijke publicaties en exposities heeft hij zijn doelgroep ruimschoots op de kaart gezet en is hij een echt rolmodel. Hij heeft de groep mensen die we nu kennen als hiphoppers met trots geportretteerd met hun gettoblasters, sieraden en hoedjes. Zijn foto’s zijn een spiegel van de geschiedenis: wat de mensen droegen, hoe ze met elkaar omgingen en wat ze deden. Dat maakt hem een van belangrijkste documentairefotografen van deze tijd.

Hans Rietveld

Naast vijftig foto's van Shabazz laat 'Streetlife' zien hoe het er in de jaren 60 en 70 aan toegaat in Europa. Op 25 zwart-witfoto’s van Hans Rietveld (1942) zien we markante figuren in de straten van steden als Maastricht en Parijs. Rietvelds oeuvre blijft lange tijd onontdekt, totdat hij zes jaar geleden zijn archief digitaliseert. Het heeft 45 jaar op zolder gelegen.

Net als Shabazz fotografeert Rietveld uit liefde voor en interesse in mensen. Maar waar Shabazz een boodschap wil overbrengen, wil Rietveld vooral de gekkigheid en het plezier van de diversiteit in mensen laten zien. Voor zijn camera verschijnen hippies, provo’s, Franse zigeuners, daklozen en dronken mensen in cafés. Mensen die hij per toeval tegenkomt. Hij laat zich leiden door zijn verbazing.

Toeval en verbazing

Waar Shabazz zijn onderwerpen ensceneert, laat Rietveld meer aan het toeval over. De geportretteerden kijken niet altijd in de camera. Hij laat ze zelf bepalen wat er gebeurt en hoe ze op de foto komen. “Ik fotografeer vanuit de verwondering voor het moment”, zegt hij daarover. “Een mens is een levend wezen, geen object. Ik probeer de ziel van mensen te vangen. Die momenten en onderwerpen openbaren zich als je daar aandacht voor hebt, daar hoef ik niet naar te zoeken.” 

Hans Rietveld fotografeert nog steeds op straat. “Ik hoef maar vijf minuten buiten te staan en er gebeurt vanzelf van alles. Maar de tijd is veranderd, net als het bewustzijn van mensen. De techniek van nu is kwalitatief hoogstaander, maar het is moeilijker om in de hectiek van alledag rustige en diepe momenten te vinden om goede foto’s te maken. Mensen geven hun ziel minder snel bloot.”