De tegendraadsheid van Outsider Art
In de kunstwereld was er lange tijd een aparte stroming voor kunst die tot stand kwam buiten de gangbare kunstwereld, onder de naam Outsider Art. Deze kunst is gemaakt door mensen zonder kunstopleiding, die vaak, maar niet uitsluitend, kampen met psychische problemen. Tegenwoordig is de scheidslijn tussen Outsider Art en 'gewone' kunst veel dunner. Is er eigenlijk wel een verschil?
Wat is Outsider Art?
Outsider Art, ook wel Art Brut genoemd, is een term die wordt gebruikt voor kunst die niet gemaakt wordt met oog op de huidige kunstwereld. Outsider kunstenaars houden geen rekening met de regels en trends. Vaak omdat ze zich niet in de kunstwereld begeven. De kunstenaars hebben creeëren vanuit pure maakdrift. Dit maakt Outsider Art authentiek, tegendraads en onconventioneel. Overigens is er geen sprake van een bepaalde stijl.
Wesley Willis
Willi Otto Gappisch, Zonder titel, 1946
Auguste Forestier Zonder titel, 1935-48
Geschiedenis
De term Outsider Art werd in 1972 gelanceerd door de Engelse kunsthistoricus Roger Cardinal. Kort daarvoor had de Franse kunstenaar Jean Dubuffet de term Art Brut, ‘rauwe kunst’, in het leven geroepen. Outsider Art brak door in de internationale kunstwereld tijdens de Biënnale van Venetië in 2013, waar Outsider-kunstenaar Shinichi Sawada exposeerde met zijn sculpturen. Sawada is autistisch en praat amper. Uren achter elkaar maakt hij mythische figuren. Waarom hij maakt wat hij maakt, weet niemand, maar de vraag is of dat uitmaakt.
Shinichi Sawada
Willem van Genk
Willem van Genk is de bekendste Outsider-kunstenaar van Nederland. Zijn psychische problemen en trauma’s door de Tweede Wereldoorlog, zorgden voor een dwangmatige maakdrift waarmee hij extreem gedetailleerde en overvolle collages maakte. Van Genks collages zijn een kakofonie aan gebouwen, voertuigen, mensenmassa’s, oorlogstaferelen en reclameborden. Vooral voertuigen zijn er in overvloed. Van treinen tot zeppelins. Er wordt heel wat afgereisd op het werk van Van Genk. Misschien is het de verbeelding van alle gedachtes die kriskras door Van Genks hoofd schieten.
Willem van Genk, Station Berlin Ost
Willem van Genk, Metrostation Moskou
Museum van de Geest
De geest is een wonderlijk iets. Iedereen heeft er eentje, maar het is bij niemand hetzelfde. Het Museum van de Geest wijdt zich volledig aan dit complexe en ontastbare fenomeen. Het museum heeft maar liefst twee locaties! Op de locatie in Amsterdam (op het terrein van de Hermitage) zijn de tentoonstellingen uitsluitend gericht op Outsider-kunstenaars. In Haarlem heeft Museum van de Geest onderdak in het voormalige Dolhuys dat 700 jaar lang in gebruik is geweest als tehuis voor mensen die buiten de maatschappij vielen, zoals melaatsen, leprozen en mensen met psychische problemen. Op deze locatie worden alle facetten van de geest belicht aan de hand van wetenschap, geschiedenis en kunst. Centraal staat de vraag of er eigenlijk wel zoiets bestaat als 'normaal'. Voor Nu te Zien! nam Ann Demeester een kijkje bij Museum van de Geest/Dolhuys. Kijk hier de aflevering terug!