Zinnenprikkelend zeldzame kunst in Tussen Kunst en Kitsch

• Voorstelling: portret


• Maker: Karel Appel


• Datering: rond 1946


• Materiaal: Gouache (plakkaatverf op papier) 
(50 x 60 cm)

Het schilderij is van de ouders van de eigenaar. De vader van de eigenaar werkte samen met Karel Appel op de Decoratie-en Etalage afdeling van de Bijenkorf als decoratieschilder. Zijn vader bleef er twee jaar, Karel Appel zat er slechts een paar weken.

Vader Thewissen en Appel hadden een klik en ze spraken ook wel eens na het werk af. In het atelier van Appel zag zijn vader dit schilderij. De vrouw op het schilderij heet Martha. Maar werd door vader altijd Appels ‘Mona Lisa’genoemd.   

Na de dood van zijn moeder is de Appel van de muur gehaald en opgeslagen. Hij wil het schilderij verkopen, want heeft geen plek aan de muur. Alles hangt vol met werk van zijn eigen vader en hij is niet van plan om een Thewissen te vervangen voor een Appel. 

Willem de Winter: Het schilderij moet zijn gemaakt voordat Appel de Cobra-beweging oprichtte in 1949. Hij laat de figuratie dan helemaal los en gaat over op vrijwel abstract schilderen. Maar dit werk is duidelijk: een portret van een vrouw, al is het een vereenvoudigde voorstelling. 

Het portret is begonnen als potloodtekening. Je ziet de zwarte contourlijnen nog onder de verf. Eigenaar heeft ook een prachtig fotoboek bij zich waarin de Mona Lisa van Karel Appel in het huis van zijn moeder te zien is. Dat is een foto uit 1951, waardoor expert De Winter de bevestiging heeft dat het verhaal klopt en de datering ook.

Waarde: 10.000 euro

• Herkomst: Provincie Kaga in Japan


• Datering: 19e eeuw


• Materiaal: porselein


• Afmetingen: doorsnee 45,5cm

De eigenaar heeft dit bord gekregen van zijn moeder. Zij heeft het geërfd van haar moeder, die getrouwd was met een kunsthandelaar in Den Haag.  Het bord heeft altijd in een heel goedkoop ijzeren gevlochten houdertje gehangen boven de openhaard.

De eigenaar vindt het bord mooi in zijn lelijkheid. Maar hij zal het bord niet wegdoen, het hoort gewoon in de familie. 

Dit bord past in de traditie van Kutani porselein. Dit werd oorspronkelijk in de 17e eeuw gemaakt in de provincie Kaga, onder invloed en in opdracht van krijgsheren die Daimiyo werden genoemd. Het Kutani porselein beschouwt expert Wim Bouwman als het mooiste dat hij op aarde kent. 

Adembenemend en grensverleggend. Er worden slechts vier kleuren gebruikt: geel, donkerblauw groen en purper. Het porselein kenmerkt zich door zeer originele designs. Geen muffige gedetailleerde bloemetjes, maar moderne taferelen.

Na verloop van tijd raakt het Kutani-porselein in verval, maar in de 19e eeuw blaast een koopman de traditie nieuw leven in. Deze stroming wordt Yoshidaya-kutani genoemd. Het bord is op de achterzijde gemerkt met het Yoshidaya zegelmerk. Het 17e eeuwse ‘ko-kutani’-porselein is onbetaalbaar, een bord kost al gauw drie ton. Maar porselein van Yoshidaya is ook zeer waardevol. 

Dit bord is lange tijd gemarteld, doordat het met ijzerdraad werd omspannen. Vast met goede bedoelingen door oma gedaan, maar zo’n draad trekt het bord samen. Een splintertje eraf is halvering van de waarde. Zo  moet je niet omgaan met borden, die kunnen het beste op een standaard. 

Waarde: 25.000 euro

• Voorstelling: naakte vrouw met glas in haar hand die wijst naar de wijnton, of haar kruis

• 
Herkomst: Noord-Duitsland voor Nederlandse markt

• Datering: eerste helft 18e eeuw

• Materiaal: glas 
(10 x 23 cm)

De eigenaar kreeg het glas 45 jaar geleden van zijn schoonvader bij zijn trouwen. Van zijn schoonvader kreeg hij er ook een hele wijnkelder bij. Hij heeft het altijd een apart zinneprikkelend glas gevonden, maar verder heeft hij nooit onderzoek gedaan naar de herkomst.

Het staat thuis in de vitrine bij de andere glazen. Bij de geboorte van zijn drie dochters heeft hij eruit gedronken.  

Verstaet minnen Sinn, hier moet wat in

Kitty Lameris : Het is een zeldzaam glas dat in Noord-Duitsland is gemaakt, voor de Nederlandse markt. Op het glas staat ‘Verstaet minnen Sinn, hier moet wat in’ boven een radgravure van de voorstelling van een vrouw met in haar rechterhand een glas.

Met haar linkerhand wijst ze naar de wijnton, of wijst ze naar haar kruis? Het is een heel dubbelzinnig glas. Dit glas is gemaakt in de achttiende eeuw, maar het onderwerp stamt uit een traditie uit de zestiende eeuw. 

Uit die tijd zijn twee glazen en een ruitje bekend met het onderwerp, nu met de tekst  ‘hier hoort wat in’.  In de achttiende eeuw werd heel openlijk gedronken op sex in het huwelijk, bijvoorbeeld op bruiloften.

Waarde: 8000 euro

• Maker: Adriaan Wegman zilver, kistje toegeschreven aan Horrix


• Herkomst: Den Haag
Datering: 1790


• Materiaal: eikenhout belijmd met rozenhout, amaranthout, citrien houten biesjes. 

• zilveren theebusjes
Afmetingen: 12 cm hoog, 20 cm breed

Dit kistje komt uit erfenis van moeders kant. Mevouw weet nog dat haar grootouders het hadden. Het staat thuis op het dressoir, en dat wisselt ze af en toe met andere spullen.

Ze vindt het heel mooi, daarom koos ze het uit de erfenis. oen was het voor verdeling getaxeerd op een paar honderd gulden.

“Hier word ik heel blij van”

Joseph Estié: Het kistje zal in het atelier van Matthijs Horrix gemaakt zijn. Die kwam rond 1764 in Den Haag een meubelmakerswerkplaats openen. Hij had 26 werklieden in dienst. Je herkent zijn werk aan een hoge mate van verfijning, technisch volmaakt. Internationaal beïnvloed. Het kistje lijkt op een Engels kistje maar is veel groter en luxueuzer. 

De zilversmid is Adriaan Wegman. Hij was gespecialiseerd in theebussen. De middelste bus is het grootste - voor gemengde thee of voor suiker, men is het daar niet over eens. Links en rechts zijn voor twee verschillende soorten thee, dus bijvoorbeeld 1 voor de ochtend en 1 voor de namiddag. 

Uit hetzelfde jaar door dezelfde zilversmid is een nagenoeg identieke set bekend, die door een verzamelaarster aan de Vereniging Rembrandt is geschonken en inmiddels in een museum staat. Oorspronkelijk kwam die uit verzameling van W.J.R.Dreesmann, geveild in 1960. Het was ultiem chique om dit te bezitten.

Waarde: 35.000 euro

Tussen Kunst en Kitsch Extra

In ‘Tussen Kunst en Kitsch Extra’ wordt doorgepraat over een bijzondere vondst uit ‘Tussen Kunst en Kitsch. 

En is te zien direct na Tussen Kunst en Kitsch op NPO 2 Extra. (Op kanaal 82 én voor iedereen via de app van NPO of online: www.npo.nl/npo2extra.) Of kijk de uitzending terug op NPO Start of de website van Tussen Kunst en Kitsch.