Wereldkunstenaars in Nederland: Dominique Latoel

Hoe ben je in aanraking gekomen met kunst? 

‘Ik heb een grafische achtergrond en werk sinds 2000 als designer. Tien jaar later besloot ik te gaan freelancen, wat me de kans gaf om aan fantastische projecten met verschillende merken te werken.

Op een gegeven moment merkte ik dat ik geen voldoening meer haalde uit mijn werk als designer. Ik besloot het designen aan de kant te zetten en me volledig te richten op kunst.

Vanaf mijn tiende ben ik geïnteresseerd in mijn Molukse afkomst, en wist ik dat ik kunst wilde combineren met mijn Molukse roots. Op die manier kan ik meer bewustzijn creëren bij mensen die weinig tot niets weten over onze cultuur.’

Waarom wil je bewustzijn creëren?

‘Mijn opa diende in het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) en werd in 1951 samen met mijn oma door de Nederlandse regering naar Nederland gehaald. Er werd hen beloofd dat ze zouden kunnen terugkeren naar de Molukken, maar dat is nooit gebeurd. Mijn grootouders werden gehuisvest in voormalige concentratiekampen, waar mijn ouders zijn geboren. Later verhuisden ze naar speciaal gebouwde Molukse woonwijken.

Ik ben in Nederland geboren, maar de geschiedenis van de Molukken heeft me altijd geboeid. Je kunt ervoor kiezen om boos te zijn en je slachtoffer te voelen, wat begrijpelijk is, maar je kunt ook actie ondernemen. Kunst is mijn manier om het verhaal van ons volk te vertellen; over hoe de Molukkers zijn behandeld en hoe mijn kunst kan bijdragen aan een gesprek en begrip.

Daarnaast vertel ik ook over het heden, want ons volk op de Molukken staat nog steeds onder druk. Westerse landen en grote bedrijven hebben nog steeds veel invloed op onze eilanden. Ze proberen ons arm, klein en onwetend te houden, terwijl de eilanden juist rijk zijn aan grondstoffen. Daarom vind ik het zo belangrijk om bewustzijn te creëren.’

Wat ben je toen gaan maken?

‘Ik begon met lettering art en creëerde kunstwerken met woorden die diepe en vaak dubbele betekenissen hadden. Mensen vroegen vaak: ‘Wat staat hier?’ Maar zodra ik het uitlegde, stokte het gesprek, en dat was niet wat ik wilde. Daarom ben ik woorden gaan vervangen door symbolen, omdat symbolen diepere lagen en betekenissen bevatten. Ik vond inspiratie in de symbolen die door Molukkers worden gebruikt vanuit de inheemse geschiedenis en heb die verder ontwikkeld en geïntegreerd in mijn kunstwerken.’

Waarom deze symbolen?

‘Symbolen zijn dynamischer dan woorden. Hoewel ik nog steeds de vraag krijg wat ik precies heb getekend, kan ik nu uren praten over de betekenis van symbolen. Voor mij draait het vooral om het gevoel dat een kunstwerk bij de kijker oproept.

Ik heb bewust gekozen voor de symbolen van mijn inheemse volk, omdat ze vaak verbonden zijn met thema’s zoals het universum, spiritualiteit, levenslessen, natuurelementen, windrichtingen en dieren. De geesten van onze voorouders kunnen bijvoorbeeld terugkomen in de gedaantes van dieren.

In de clan van mijn moeders familie is de slang het symbool. Tijdens culturele evenementen worden onze voorouders opgeroepen en verschijnt er vaak een slang uit de bergen, wat voor ons betekent dat de geest van onze voorouders verschijnt in de vorm van een slang. Elke clan heeft een eigen symbool.’

Vertel ons over een bijzondere tentoonstelling.

‘Op dit moment neem ik deel aan de tentoonstelling ‘VOC-mentaliteit - Wat is jouw aandeel?’ in het Openluchtmuseum in Arnhem.

Wat ik mooi vind aan dit concept is dat het de bezoeker aanzet tot zelfreflectie over de daden van de VOC. Daarbij heb ik een onderdeel van onze Molukse cultuur in de tentoonstelling verwerkt en dat is ‘Sasi’, wat staat voor een verbod in dit geval op het vissen van bepaalde vissoorten of andere diersoorten in de zee.

Een voorbeeld is: als je de hele zee hebt leeggevist, wat blijft er dan over? Geen vissen meer. Wij zijn één met de natuur, en die moet je intact laten. Het leegroven van natuurlijke rijkdommen is een probleem dat niet alleen op de Molukken speelt, maar wereldwijd. Met deze tentoonstelling willen we bewustzijn creëren.’

Zijn er projecten waar je naar uitkijkt?

‘Ik ben momenteel bezig met de voorbereidingen voor een virtual reality-expositie in Deventer. Waarbij de bezoekers op een unieke manier de Molukken en mijn werk tijdens een virtual reality-ervaring kunnen beleven.’