Vorstelijke kunst in Tussen Kunst en Kitsch

Uitzending zondag 21 april 2024 om 21.20 uur op NPO 1

(Tussen Kunst & Kitsch, Museum de Fundatie 4 december 2023)

• Voorstelling:  vogels en bloemen                                           

• Datering:rond 1900

• Herkomst: Indonesië - Java

• Materiaal: goud en tijgernagels 

Deze ketting is gegeven aan de grootvader van de eigenaar. Die was bevriend met Suparto in de tijd dat deze nog geen vorst was en in Nederland woonde. In 1915 keerde hij terug naar Indië en werd benoemd tot Mangkunegara VII. De grootvader van de eigenaar ging in 1919 voor zijn werk naar Nederlands Indië, daar hernieuwden ze de vriendschap en kreeg hij onder andere dit collier.

Jaap Polak: In Indonesië is een tijger zeer geëerd om zijn kracht. Er zijn al kettingen vervaardigd met tijgernagel motieven in de 9e eeuw. Het is een talisman, die de drager tegen het kwaad beschermt. 

Tijgernagels waren in Europa heel populair in de tijd van koningin Victoria. Ze worden voor de Chinese markt ook vermalen tot medicijnen. 

De herkomst van dit stuk is belangrijk. We weten precies waar het vandaan komt door het verhaal van de eigenaar, en dat verhoogt de waarde. Dit gouden juweel was een sieraad, dat niet gedragen werd door mannen. Helaas is er wel een zeer kleine beschadiging die moeilijk gerepareerd kan worden. 

(Tussen Kunst & Kitsch, Cobra Museum 2 oktober 2023)

• Herkomst: China

• Datering: 2 eeuw voor- 2e eeuw na Christus

• Materiaal: gebakken grijze klei (23 x 28 cm)

Meneer heeft dit als huwelijksgeschenk gekregen van zijn ouders in 2006. Meneer denkt dat het uit de HAN-dynastie is. Het zijn paarden die uit een graf komen. Verder weet de hij er niet zoveel van. Ze staan thuis op de haard. 

Wim Bouwman: Deze paarden komen uit China uit de Han Dynastie, de 2e eeuw voor - 2e eeuw na Christus. Deze voorwerpen (Ming Chi- Chinees) werden in graven bijgezet om de overledene te vergezellen in zijn nieuwe staat. 

Chinezen doen aan voorouderverering. Ze geloven dat je twee zielen hebt:  één ziel die onsterfelijk is en die na je overlijden naar het Westelijk Paradijs gaat.  De andere ziel blijft bij het lichaam. 

In vroegere decennia werden de doden begraven tezamen met de levende equipage waaraan hij was gewend en die daartoe gedood werden. Later werden dat afbeeldingen. 

Het beroemdste voorbeeld is het graf van de keizer van de Quinn Dynastie. Deze voorwerpen bereikten Europa sinds begin van de 20e eeuw en waren in die tijd ontzettend duur. 

Nu zijn ze niet zo zeldzaam meer, de magie is er wel een beetje vanaf. Er zit onderaan de paarden een gat, omdat het beeld anders in de oven zou ontploffen. 

(Tussen Kunst & Kitsch, Nationaal Militair Museum Soest 27 maart 2023)

• Voorstelling: koffie en theewinkeltje met figuren en landschap in de achtergrond

• Maker: Maria Margaretha La Fargue

• Herkomst: Den Haag (1782)

• Materiaal: olieverf op paneel (30 x 28 cm)

Het schilderijtje hing ook al bij mevrouw haar ouders. Ze denkt dat het een erfenis is geweest vanuit haar vaders kant. Ze heeft het twee jaar geleden schoon laten maken, en die restaurator adviseerde haar om er eens naar te laten kijken omdat het van waarde kon zijn.

Willem Jan Hoogsteder: Het is heel fijn geschilderd. Je ziet zelfs het draadje van de vlieger ver in de achtergrond. Het meisje met juk komt melk verkopen bij het koffie- en thee winkeltje. Het jongetje drinkt melk uit een kom. Het kindje zit in een rolwagen, we zien ook kaas en een koffie ton. In het interieur zijn diverse weegschalen. 

Maria Margaretha La Fargue komt uit een familie van 10 kinderen, die allemaal kunstenaars werden. De beroemdste was Paulus Constantijn, haar broer P.C. La Fargue. Ze leerde schilderen van haar broers. Toen Paulus Constantijn kwam te overlijden ging het met het familie schildersbedrijf minder goed. 

Toen ging ze tekenles geven. Uiteindelijk is ze ziek geworden en raakte ze in de armenzorg. Ze heeft een heel klein oeuvre, 30 schilderijen en 30 tekeningen. Het is bijzonder dat ze als vrouw kunstenaar werd. 

Ze schildert heel precies en anekdotisch, helemaal passend aan het eind van de 18e eeuw. Haar werk is zacht van toon, heel mooi geschilderd.

(Tussen Kunst & Kitsch, Drents Museum 13 februari 2023)

• Voorstelling: folders 

• Maker: Hendrik Werkman 

• Herkomst: Nederland 

• Datering: Tussen 1920 en 1945

Meneer heeft de werken gekregen van zijn vader. Hij is gepromoveerd op het werk van Martin Buber en daar was Werkman een aanhanger van. Zijn vader kreeg het via een gezamenlijke vriend toegestuurd en heeft het zo bij elkaar verzameld. De map ligt altijd in de kast en wat de waarde ook is, meneer wil de verzameling graag bij elkaar houden en niet verkopen. 

Bas Hesselink: Hendrik Werkman is geboren in 1882 en overleden in 1945, voor het vuurpeloton in de Tweede Wereldoorlog.

Werk van Nederlands creatiefste drukkers, hij ontwierp en drukte zelf. Het is zeer bijzonder, want het wordt Internationaal heel fanatiek verzameld.