Opgegraven schatten en Koninklijk goed in Tussen Kunst en Kitsch

Uitzending zondag 3 maart 2024 om 21.20 uur op NPO 1

• Herkomst: Keltisch

• Datering: rond 50 voor Christus

• Materiaal: brons, zilver en goud legering

Mevrouw gaat iedere week met een metaaldetector zoeken. Ze zoekt veel in de buurt van Mijdrecht en omgeving Eindhoven waar ze woont. Sinds kort heeft ze ook een vergunning om in België te zoeken.  Deze munt vond ze zo’n drie jaar geleden in de omgeving van Eindhoven, in een koeienvlaai. Ze dacht eerst dat het een knoop was, en hield het thuis onder de kraan en zag dat het mooi metaal was.  

Karl Stimm: Met deze munt werden huursoldaten van de Eburonen, die tegen Julius Caesar vochten, betaald. De Eburonen was een Keltische stam waar Caesar heel veel last van had, hij wilde het stamgebied volledig veroveren, het was genocide. De Eburonen trokken steeds verder naar het Noorden.

Het werd steeds moeilijker voor de Eburonen om de huursoldaten te betalen, die ze uit Germania aan de andere kant van de Rijn haalden. De veldheren hadden het recht om zelf munten slaan om de soldaten te betalen. Het huidige Tongeren was de hoofdnederzetting van de Eburonen. 

In deze munt zit minder goud en zilver, omdat het steeds moeilijker werd de huursoldaten te betalen. Naarmate ze meer in het nauw kwamen, gebruikte men minder zilver en goud voor de munten. Er staat altijd een paard met drie benen op, en op de andere kant een triskele, dat is een driepuntige ster, een soort bolbliksem, een typisch Keltisch symbool. 

Waarde: 1.200 euro

➡️ Meer over bodemvondsten en meldplicht

• Herkomst: modehuis Linette, gemaakt door Lien Bergé-Farwick

• Datering: rond 1967

• Waarde: museaal

De tante (Anna van Laer) van eigenaresse was de ‘manus-van-alles’ bij mevrouw Bergé-Farwick van modehuis Linette uit Den Bosch, die alle bruidsjurken en japonnen maakte voor de koninklijke familie. Mevrouw Bergé moest vaak weg naar Parijs, dan bestierde tante het huishouden. Mevrouw Bergé heeft deze stoffen aan de tante gegeven. 

Titia Reuser: De stof zelf heeft ingeweven margrieten en is verder gedecoreerd met margrieten van imitatie parels en pailletten. Je kunt het vergelijken met ‘custom jewelry’. De bloemen zijn geïntegreerd in de stof. Het doet bijna on-nederlands aan en geeft een mooi tijdsbeeld. 

De patroontekeningen laten zien hoe gedetailleerd er is gewerkt om de margrieten over de enorme sleep te verdelen. Het is niet mogelijk hier een waarde aan te geven, het hoort in een museum thuis. Bijvoorbeeld het Textielmuseum in Tilburg of Paleis ‘t Loo. 

• Maker: tegelbakkerij de Twee Laurierbomen                                           

• Herkomst: uit een boerderij  

• Datering: 1820

• Materiaal: klei, handbeschilderd

Eigenaresse heeft dit tableau uit de oude Drentse boerderij van de familie, die in 1949 is ingewaaid. Nadat de boerderij was ingestort zijn de tableaus er heel voorzichtig uitgebikt. Ze zaten om de schouw heen. Er zijn in totaal 6 taferelen, die zijn verdeeld over de drie broers. 

Kitty Laméris: Vier van de 6 tableaus verbeelden een scène uit de slag bij Waterloo. Op de andere twee tableaus is een landbouw tafereel te zien. Eigenaresse heeft een haat-liefde verhouding met het tableau. Zij vindt vooral de lijst erg lelijk. 

Op het tableau is het einde van de Slag bij Waterloo te zien in 1815. De Pruisische generaal von Blücher ontmoet generaal Wellington. Het tableau is gemaakt in de Twee Laurierbomen, de laatste tegelbakkerij van Amsterdam. Al snel na de veldslag hebben de tegelbakkers dit tableau gemaakt, waarschijnlijk om die slag te eren. 

Waarde: 4.000

• Herkomst: Glasfabriek Leerdam

• Maker: Andries Copier (1928)

• Materiaal:glas

• Afmetingen: 37 cm x 28 cm 

De vaas is van mevrouw haar vader die het van zijn stiefzus heeft gekregen. Mevrouw vindt de kleur prachtig, de vaas is echt een herinnering uit haar jeugd. Haar moeder zette er altijd gladiolen in. Haar vader heeft er nu zijden rozen in staan. 

Rob Driessen: De vaas is van de bekende ontwerper Andries Copier. Hij kwam uit een echte Leerdamse familie, kwam als dertienjarige als hulpje in de glasfabriek werken. En heeft zich opgewerkt tot de bekendste glasontwerper van Nederland. 

Deze serie vazen uit 1928 komt uit de periode dat hij hoofdontwerper was in Leerdam. Hij is bekend geworden door dit soort sober vormgegeven glas maar dat wel verwijst naar de natuur. Hier zie je ook ribben die naar vormen van een pompoen verwijzen. Het maakt de vaas heel stevig maar geeft ook een mooi effect. 

De kleur blauw is prachtig en versterkt het ontwerp. Voor verzamelaars is er een top 3 van kleuren: Rood op 1, blauw op 2 en geel op 3. Primaire kleuren. Deze is in serie gemaakt, maar wel van een mooi groot formaat en hij is nog mooi schoon van binnen en helder. De unica van Copier zijn wel veel meer geld waard dan deze serievazen. 

Waarde: 1200 euro

• Voorstelling: Boeddha gezeten op een troon met zijn moeder  

• Herkomst: Gandhara  (Pakistan/India)    

• Datering: 2e/3e eeuw na Christus

• Materiaal: ‘grey schist’ steen 

• Afmetingen: 25 cm x 28 cm breed en 12 cm x 13 cm  

Meneer gaat al 30 jaar elk weekend naar de rommelmarkt. Dat is echt zijn hobby. Dit zag hij bij een verkoper die elke week huizen voor mensen leeghaalt. Zijn vriendin, zag meteen dat het uit India komt want zij schrijft daar een boek over. Hij heeft er 130 euro voor betaald. 

‘Heb ik het gered, of heb ik het geroofd’, vraagt hij zich af. Want hij weet niets van de herkomst en hoe het hier naartoe is gekomen. 

Wim Bouwman: Met dit paneel werd een tempel gedecoreerd. We zien een boeddhistische afbeelding met Boeddha, de discipelen erachter. Aan zijn zijde zit zijn moeder - hij is geboren uit haar linkerheup. Aan de andere kant zit een asceet. 

We noemen dit ‘Graeco-Boeddhistische kunst’. De veldtochten van Alexander de Grote ver naar het Oosten, waarbij hij Perzië veroverde en tot aan de Indus kwam, hadden een sterke culturele invloed op de betrokken gebieden die nog eeuwen na-ebden. 

Dat zie je hier ook- de figuren in de Boeddhistische voorstelling hebben Griekse gewaden aan. Het is gemaakt in de tweede eeuw na Christus in Gandhara, het huidige Pakistan. 

Het kleinere paneel is een athalant, het stelt een ‘drager’ voor - deze werden onder de fries van een tempel afgebeeld om als het ware de fries te ‘dragen’. 

Er zijn miljoenen van dit soort fragmenten, men brak de Gandhara monumenten af en daar verhardden ze de wegen mee. Het heeft niet de overstijgende kwaliteit of uniciteit waardoor het als roofkunst beschouwd zou worden en terug naar Pakistan zou moeten. Kortom, meneer heeft het gered! 

Waarde: 8000 euro en 1000 euro

➡️ Meer over bodemvondsten en meldplicht