Kunst voor de verzamelaars in Tussen Kunst en Kitsch

Uitzending zondag 11 februari 2024 om 21.20 uur op NPO 1

• Maker: waarschijnlijk Diederik Lodewijk Bennewitz

• Herkomst: Amsterdam (1804)

• Materiaal: zilver met ivoor

• Afmetingen: 15 cm x 10 cm  

Mevrouw erfde dit van haar moeder. Het lag thuis altijd in een kastje met mooie spulletjes. Ze denkt dat het voor garen is. Ze heeft het nooit laten taxeren. Haar moeder was wel van het poetsen. Nu ligt het bij haar in een glazen kastje, ze poetst het misschien 1x per jaar. 

Emiel Aardewerk: Dit is een kluwenhouder die door dames aan de rokband werd gedragen. Daar hing een kluwen garen aan, zodat dames als ze even niets te doen hadden een handwerkje konden maken. 

Er zaten destijds geen zakken in de kleding, dus daarom werden veel attributen aan de rokband mee gedragen. 

De stijl is Lodewijk XVI, te herkennen aan guirlandes en tuinvazen, een portretmedaillon en  strikken. Dit is de neo-classicistische stijl. 

Ze komen voor vanaf de eerste helft van de 18e eeuw, maar zijn nogal zeldzaam. 

In de 19e eeuw worden ze vervangen door kluwenmandjes, die stonden op tafel. Ze waren gemaakt van opengewerkt zilver, waar de draad doorheen gestoken werd zodat het bolletje garen niet weg rolde. 

Waarde: 3.500 euro

• Herkomst: Nederland

• Datering: eind 16e eeuw

• Materiaal: tin

• Afmetingen: 19 x 14 cm

Het kannetje is een bodemvondst uit de jaren ‘60 van de vader van de eigenaar. Die was grondwerker in de omgeving van Uithoorn en Amersfoort. Het kannetje is gemerkt met het Amsterdamse stadswapen in het deksel. De eigenaar denkt dat het een kannetje is uit de tijd van Rembrandt. Het staat momenteel achter de televisie.  

Remco van Leeuwen: Dit tinnen kannetje is laat 16e eeuws. Het heeft nog het originele deksel en op de binnenkant zit een merk. Het zijn drie kruisjes en initialen links en rechts: de D en I. Dat zijn de initialen van de maker, maar zijn identiteit is niet te achterhalen. 

Er zitten ook krasjes in het handvat, dat zou het huismerk van de eerste eigenaar kunnen zijn. Links van het handvat zit een ijkmaat en aan de binnenkant van de kan is een pegeltje te zien. 

De kleur is fantastisch. Er zit een patina van goudluster op het lichaam van de kan. Die kleur is ontstaan doordat het kannetje een paar eeuwen in de bodem heeft gelegen. Het is maar goed dat de eigenaar het kannetje nooit heeft gepoetst. Dat zou een doodzonde zijn geweest.

Waarde: 6.500 euro

⚠️ Meer over bodemvonsten en meldplicht

• Voorstelling: kastje met voorwerpen                                                               

• Maker: Matthijs Röling

• Herkomst: Groningen (1967)

• Materiaal: olieverf op doek

• Afmetingen: 65 cmx59 cm

Meneer erfde het schilderij van zijn moeder. Zijn ouders hadden een uitgeverij en kwamen zo in contact met kunstenaars. Zijn moeder kocht dit op Rölings eerste tentoonstelling bij Kabinet Floret. Dat was een galerie met speciale aandacht voor figuratieve kunst. Ze heeft er ongeveer 750 gulden voor betaald.

Willem de Winter: Matthijs Röling is de schilder die we beschouwen als één van de beste schilders van dit genre, het realisme. Samen met Henk Helmantel streed hij om de eerste plaats in dat genre. Maar Röling is veel fantasierijker, hij schildert heel diverse onderwerpen, van stillevens tot naakten, portretten en mythologische voorstellingen. 

Helmantel blijft daarentegen steken bij kerkinterieurs en stillevens, waar hij in excelleert. Ze schelen 2 jaar, en hebben allebei lesgegeven aan de academie Minerva in Groningen. Dat was de focus van de Noordelijke Realisten, waartoe zowel Röling als Helmantel behoren. 

Het zijn precies deze kastjes waar hij mee doorgebroken is. Hij speelt met de ruimte binnen en buiten het kastje. De voorwerpen die hij in het kastje heeft geplaatst, zijn niet zo interessant. Maar hij speelt met licht, schaduw, vorm, stofuitdrukking, en dat doet hij uiterst precies.

Hij is begonnen als een super realist. Met name deze kastjes zijn door verzamelaars erg gezocht. Het gaat om de compositie, harmonie van de voorwerpen. Later gaat hij wel wat losser schilderen. 

Hij heeft grote opdrachten gehad, zoals enorme wandschilderingen in het Nijsinghhuis in Eelde. Een jaar of 10 geleden is hij gestopt met schilderen, omdat hij de controle over zijn handen heeft verloren. 

Waarde: 40.000 euro

➡️ Meer over Noordelijk Realisten in Tussen Kunst en Kitsch Extra

Tussen Kunst en Kitsch Extra

In ‘Tussen Kunst en Kitsch Extra’ wordt doorgepraat over een bijzondere vondst uit ‘Tussen Kunst en Kitsch. Dit keer over De Katwijkse Kunstenaarskolonie.

Te zien direct na Tussen Kunst en Kitsch op NPO 2 Extra. (Op kanaal 82 én voor iedereen via de app van NPO of online: www.npo.nl/npo2extra.)

Of kijk de uitzending hieronder terug. ⬇️