Kunst van voorouders in Tussen Kunst en Kitsch
Vanuit Museum Kranenburgh o.a een klokkenset van Winkelman, een schoenzool van een Romeinse soldaat, een stadsgezicht van Anton Pieck en een voorouder beeld met een boodschap.
Uitzending 18 februari 2024 om 20.25 uur op NPO 1
klokkenset Winkelman (klok + kandelaars en lampen (5-delig))
Maker: Winkelman
Herkomst: Amsterdam (1925)
Materiaal: gebronsd koper
Afmetingen: 22 cm
De klok is van de schoonmoeder van eigenaresse geweest. De opa van schoonmoeder had drie dochters en drie klokken. Elke dochter kreeg een klok. Opa was koperslager en werkte samen met Winkelman, die op verschillende plekken kunstwerken heeft neergezet.
Het uurwerk is stuk dus het moet gerepareerd worden. Maar dan gaat de klok pontificaal in de woonkamer. Mevrouw heeft een zwak voor antiek en de Amsterdamse school.
Marcel Brouwer: Deze klokkenset is gemaakt door Hendrik Winkelman. Hij had een atelier voor siersmeedwerk. Deze klokken van Winkelman vind je wel af en toe, maar niet in zo’n complete staat, met kandelaars en lampjes. Het is een heel bijzondere set.
De klok is uitgevoerd in de stijl van De Amsterdamse School, de Nederlandse variant van art deco. Prachtig is de organische vorm van de klok, bijna sculpturaal. En ook de hamerslag is goed zichtbaar.
De typografie van de cijfers is ook heel mooi, die zie je ook terug in de huisnummers van de huizen in Amsterdamse school. Veel Amsterdamse Schoolgebouwen zijn door Winkelman voorzien van deuren, lampen en andere elementen.
Waarde: 8.000
Romeinse schoenzool
Herkomst: Nederland
Datering: Eerste tot derde eeuw na Christus
Materiaal: Leer (23 x 8 cm)
Als kind was de eigenaar al geïnteresseerd in archeologie. Als tiener ging hij naar Vechten omdat daar een Romeins Castellum lag. De gemeente was daar aan het graven en in de gaten vond de eigenaar van alles. De schatten lagen voor het oprapen, het was een ‘Eldorado’.
Sommige dingen bracht hij naar het Centraal Museum. De schoenzool lag al die jaren in een doos in het ouderlijk huis. Na de dood van zijn moeder vond hij de doos terug.
Mieke Zilverberg: Deze Romeinse sandaalzool is een erg zeldzaam exemplaar. In al die jaren heb ik nog nooit zo’n goed geconserveerde zool gezien. Het is uitzonderlijk goed bewaard gebleven, inclusief de noppen.
Het zijn vijf lagen leer. Oorspronkelijk zaten er riemen aan vast die om de kuit werden gebonden. Hier heeft een Romein op gelopen in de buurt van Utrecht in de 1e eeuw tot de 3e eeuw na Christus. De teenafdrukken zijn nog zichtbaar in het leer van de binnenzool.
Waarde: 5.000
Aquarel
Maker: Anton Pieck
Herkomst: Stadsgezicht Amersfoort
Datering: 1960-1970
Materiaal: aquarel en pen op papier (23 x 34 cm)
De grootvader van mevrouw is vorig jaar overleden, en hij wilde dit graag als erfenis zijn vier kleinkinderen nalaten. Nu hangt hij nog bij haar tante. Ze willen graag weten of het echt is, want opa was altijd heel trots op het schilderij. Hij kocht het ooit voor hun grootmoeder.
Pieter Jorissen: Anton Pieck is bekend als de kerstkaartenman, en de man die kalenders illustreerde. Dit is geen reproductie maar een unieke aquarel, en van topkwaliteit.
Als boekillustrator is hij heel bekend en heeft veel kinderboeken van onder anderen Hans Christiaan Andersen geïllustreerd. Hij raakte geïnspireerd door de Engelse boekillustrator Edmund Dulac. In Engeland werd hij in die tijd zelfs meer gewaardeerd dan hier.
In WOII vervalste hij papieren, hij deed veel verzetswerk want kon goed tekenen. Na de oorlog is hij beroemd geworden met zijn ontwerpen voor de beelden die staan in de Efteling. Zoals Holle Bolle Gijs en Sneeuwwitje.
De details van de sneeuw op de daken zijn heel bijzonder. Hij begint met een watervlek op het papier, dat wordt sneeuw, daarna begint hij heel dun de dakpannen te schilderen en dan steeds gedetailleerder. Dat is met aquarel heel moeilijk. Hij kon fantastisch schilderen.
Deze aquarel is de hoogste kwaliteit die hij gemaakt heeft. Hij maakte stadsgezichten in historiserende stijl, detail vond hij heel belangrijk. De gezichten van de mensen geven echt karakter mee, zoals de bedelaar in hele dunne kleren die het koud heeft, of de tekenaar met kinderen eromheen. Hij had een hele unieke stijl.
Deze kwaliteit aquarellen lag meestal bij de uitgeverijen om te reproduceren en kwam bijna nooit in de losse verkoop, dus dit soort aquarellen zijn weinig in omloop.
Waarde: 5.000 euro
Houten voorouderbeeld
Herkomst: Nieuw Guinea, Geelvinkbaai
Datering: 1880-1900
Materiaal: hout (35 x 15 cm)
Mevrouw erfde dit van haar schoonouders. Niemand wilde het hebben, omdat ze het te lelijk vonden. Maar er zat een briefje onder geplakt, waarop stond ‘veel geld waard’. Het staat tussen de cactussen op de vensterbank. En nu is het tijd om het te onderzoeken…klopt dat briefje?
Jaap Polak: Dit is een voorouderbeeld, oftewel ‘korwar’, uit het gebied van de Geelvinkbaai, Nieuw Guinea. Deze heeft een heel mooi patina, daar zie je aan dat het echt vereerd werd. Het werd gebruikt in een huisaltaar voor de voorouderverering. De kracht van de overledene werd in het beeld opgenomen en zo kon men contact houden met de hemel en de voorouders.
Het is in z’n soort heel mooi gesneden. In de 19e eeuw werd het vaak via de missie of wetenschappelijke expedities al geëxporteerd naar Nederland. De figuur houdt een u-vormig symbool voor zich vast.
Waarde: 15.000 euro
Uitzending 18 februari 2024
Museum Kranenburgh