Kunst uit de inboedel in Tussen Kunst en Kitsch

Uitzending zondag 14 april om 21.20 uur op NPO 1

• Voorstelling: Zogende Maria met kind                                         

• Datering: 16e eeuw

• Herkomst: Zuidelijke Nederlanden

• Materiaal: hout

De opa van de eigenaresse heeft het schilderij gekocht toen hij als advocaat boedelscheidingen afhandelde. Hij was een groot kunstliefhebber en had een neus voor mooie dingen. Bij opa hing het schilderij in de woonkamer en nu hangt het schilderij ook bij haar in de woonkamer.  

Jim van der Meer-Mohr: Het schilderij is een interessante voorstelling van Maria Lactans, Latijn voor de ‘Maria die de borst geeft’. 

Maria is door de eeuwen heen op veel manieren afgebeeld: zo heb je ook Maria zonder kind, op een ezeltje met Josef tijdens de vlucht naar Egypte of de Annunciatie (Verkondiging) door de engel Gabriël.

Het schilderij is gemaakt in de 16e eeuw, in Brugge. De anatomie en bijvoorbeeld het ‘oude’ hoofd van Christus, maar ook het glas op tafel is typisch 16e eeuws. Dit formaat schilderijen werd in die tijd gebruikt voor particuliere devotie. De lijst suggereert een altaar. 

Het schilderij is in een typisch 19e eeuwse lijst gevat en op een interessante manier gerestaureerd, door de bekende restaurateur dr A.M. de Wildt.  

Waarde 8.000 euro

• Maker: Frans van Leeuwen/ Teldonck

• Datering: 1910 

• Herkomst: Brussel

• Materiaal: platina

• Afmetingen: speld: 7 cm  etui: 12 x 5

Eigenaresse heeft de speld gekregen van haar tante Lies, de dochter van Frans van Leeuwen, een juwelier en edelsmid met een zaak in Maastricht. Van Leeuwen heeft deze speld gemaakt voor een handelaar in Brussel.  

Tante vertelde iedereen dat ze het zou nalaten aan haar petekind, de huidige eigenaresse. Maar na haar overlijden was de speld zoek. Ze bleek de speld in haar antieke kast te hebben verstopt. Als door een wonder is de speld ontdekt toen de speld uit de kast viel.    

Martijn Akkerman: Dit is een prachtig juweel in het originele etui. Het is platina bezet met briljant geslepen diamantjes. Tussen die briljanten zitten kruisvormige bloemetjes. Dat doet denken aan Cartier, die zijn mensen de straat opstuurde om geveldetails van panden over te nemen. Maar dit is geen Cartier, in het etui staat Van Teldonck.

Het is goed mogelijk dat de speld gemaakt is door de opa van mevrouw en vervolgens is opgekocht door de juwelier Van Teldonck en in het eigen etui is verkocht. De speld werd gebruikt op negligé’s, door dames van goede komaf. Die mochten tot ‘noon’, het middaguur, mensen thuis ontvangen in negligé en zo’n speld hield het gewaad netjes bij elkaar. 

Waarde 5.000 euro

• Voorstelling:  Een Chinese figuur in een tuin                                            

• Datering: 1680-1700

• Herkomst: Delft 

• Materiaal: Aardewerk (35 cm doorsnede)

De schoonvader van mevrouw ging naar veilingen en opkopingen en kocht wel eens wat. Na zijn overlijden is het in haar bezit. Haar man vond het een mooi bord. Mevrouw vindt het ook prachtig, hij hangt vrij hoog in de gang, veilig voor de kleinkinderen en haar achterkleinkind.

Suzanne Lambooy: Dit Delfts aardewerken bord is gemaakt naar Chinees voorbeeld. Het patroon heeft tulpmotieven, die kopiëren de Chinese pottenbakkers van blauw-witte keramiek uit Iran. Via de zijderoute kwam het in China terecht. En dat Chinese voorbeeld kwam dan via de zeehandel weer in Nederland terecht. 

De verdeling op de rand tussen landschappen en bloempatronen is typisch voor de overgangsperiode in China, de tijd tussen twee keizers in rond 1640-1660. 

Deze schotel werd rond 1680 in Delft gemaakt, naar Chinees voorbeeld. 

In het midden zien we een Chinese tuin, de wolkjes rechts achter geven de diepte aan, dat gebruikte men vaker op Chinees porselein. Maar de Chinezen zouden deze afbeelding lachwekkend vinden, omdat het zo gestileerd is. 

In Delft werd er een papier met gaatjes op het bord gelegd, daarover werd koolstof verdeeld. Daarna kon men de koolstof lijntjes overtrekken met verf.   

Waarde 2.000 euro

• Voorstelling:    boerderijen in  Wierumerschouw                                       

• Maker: Johan Dijkstra

• Datering: 1970

• Herkomst: Groningen

• Afmetingen: 100 cm x 70 en 56 x 77 cm 

Eigenaar heeft de schilderijen van zijn ouders gekregen. Hij heeft zelf op die locatie gewoond. Johan Dijkstra schilderde daar in de directe omgeving. Hij dronk daar thee en lunchte er wel eens, en in ruil voor alle gastvrijheid heeft hij twee schilderijen gemaakt. 

De boerderij op het kleine schilderij is het ouderlijk huis van de eigenaar. De boerderij op het grote schilderij is twee boerderijen terug in het dorp, aan de Paddepoelseweg in het plaatsje Wierumerschouw.  

Willem de Winter: Johan Dijkstra is een van de belangrijkste Groningse schilders en prominent oprichter van De Ploeg. samen met Jan Altink en Jan Wiegers richtte hij de Ploeg op in 1918.

Hun gedachte was dat alles op de schop moest, daarom heette hun stroming ook De Ploeg. Alles wat op dat moment gebruikelijk was op de Academie moest overboord. Dat resulteerde in hele expressieve schilderijen. Het was een heerlijke experimentele tijd voor die kunstenaars. 

In die tijd komt Dijkstra onder invloed van Van Gogh en Kirchner en maakt hij zeer expressief hemelbestormend werk. Zoals het schilderij ‘Waait Zichten’ van een man op een akker uit 1922, dat is nu 40.000 euro waard. Na 1930 gaat hij monumentale opdrachten maken (veel glas-in-lood) en in die jaren laat hij het schilderwerk rusten. 

Na de oorlog gaat hij weer schilderen. De twee meegebrachte schilderijen zijn gemaakt rond 1970. Ze zijn heel karakteristiek en typisch Dijkstra, maar er is een verschil met zijn eerdere werk. Ze zijn meer ingetogen. Dijkstra maakte deze schilderijen aan het einde van zijn leven in een periode waarin hij zich niet goed voelde. 

In 1969 overleed zijn vrouw en daarna is hij wat gaan dolen. Het was niet zijn gelukkigste tijd. De recensies die hij schreef voor een krant werden steeds venijniger en zijn schilderijen kregen een matte uitstraling. Daardoor zijn ze wat minder waard dan zijn vroegere werk uit de jaren ’20. Johan Dijkstra overleed in 1978.

Waarde:  12000 + 12.000 = 24000 euro