"Kritiek is van alle tijden"
Kritiek is van alle tijden. Zo ook bij verbouwingen en renovaties van het Binnenhof. We zien het tijdens de huidige renovatie: de politiek bemoeit zich ermee, er zijn inspraakavonden waar bewoners hun (terechte) zorgen uiten en soms lijkt het ontwerp van een van de architecten af, maar zijn gum en potlood toch weer nodig omdat er iets moet worden aangepast.
De afgelopen tijd waren we met Ondertussen aan de Hofvijver veel in het complex dat ooit werd gebouwd als 'Ministerie van Koloniën'. Er wordt onderzoek gedaan naar de oorspronkelijke uitstraling van het gebouw. Hoe had de architect Willem Rose het bedoeld in 1861?
Eerder ontdekte we al dat de buitenkant van het gebouw waarschijnlijk ‘chocolade bruin’ of zoals sommigen het omschreven ‘rode-bieten rood’ met ‘rabarberkleurige tinten’ was. Men vond het, kort samengevat, afschuwelijk lelijk. De kritiek was snoeihard. Maar dat ging alleen nog maar over de buitenkant.
“De kritiek was snoeihard”
Hoe dacht men dan over de binnenkant? Ik zal het maar meteen eerlijk zeggen: daar was men alles behalve enthousiaster over. Want de afgelopen tijd is er onderzoek gedaan naar hoe de oorspronkelijke inrichting eruit zag en welke kleuren de gangen en vertrekken versierden. En wat blijkt: men was er niet van gecharmeerd.
De kamers waar de mensen moesten werken, werden door de kritische media ‘verblindend’ genoemd. Niet door schoonheid maar door witheid. Ander punt van kritiek: ‘die eindeloze vensters’. De ramen zorgden voor veel te veel daglicht, vonden de critici. Onderzoeker Lisette Kappers vertelde mij dat men het zo licht vond dat ze erop reageerden ‘alsof iedereen daarbinnen met een zonnebril moest gaan werken’.
Als je de kritiek nu hoort en leest, ontstaat er vast en zeker een glimlach. Veel licht, witte muren, grote ramen: het is iets wat we vandaag de dag juist willen in huizen, gebouwen en kantoren. Zo slecht had die Willem Rose het dus niet bedacht.
“Een mislukking in de ene eeuw, kan de oplossing voor de andere eeuw zijn”
Op een ander element van het gebouw kreeg Willem Rose nóg meer kritiek. En dat was het 'innovatieve' verwarmingssysteem dat hij had ontwikkeld. Rose bedacht een soort tunnelstelsel onder de vloeren, waar warme lucht doorheen kon stromen. Warme lucht die werd gecreëerd door in één centrale ruimte in het voormalig Ministerie van Koloniën lucht op te warmen. Dit gebeurde door iemand vrijwel de hele dag kolen te laten scheppen. Alleen: warme lucht laat zich niet goed sturen. Daardoor waren sommige kamers bloedheet, andere kamers ijskoud. Na twee jaar werd dit 'ingenieuze' systeem van Rose buiten gebruikt gesteld.
Nu komt dat stelsel overigens weer goed van pas, want allerlei apparatuur voor het nieuwe klimaatsysteem kan in dat stelsel worden verwerkt. Zo zie je maar weer: een mislukking in de ene eeuw, kan de oplossing voor de andere eeuw zijn. Zo kan Willem Rose dus anderhalve eeuw later toch nog een beetje zijn gelijk halen en de kritiek pareren.
Splinter Chabot