Hoe wordt een tentoonstelling bedacht en gemaakt?

Wil je meer weten over het reilen en zeilen achter de schermen in het museum? Kijk dan naar Geheimen van het museum, op woensdag om 20.30 uur op NPO 2. Terugkijken kan via NPO Start.

Wie komt met het idee voor een tentoonstelling?

"Iedereen binnen het museum mag met een idee voor een tentoonstelling komen. Soms krijgen we ook ideeën toegestuurd van mensen buiten het museum. Maar in de praktijk zijn het meestal de conservatoren die met passende ideeën komen. Vaak werken ze met specialisten vanuit verschillende invalshoeken aan de verdere uitwerking van een idee."

Welke stappen zijn er? En welke afdeling doet wat?

"Het begint met een idee. Dit wordt kort gepresenteerd aan de directie, hoofd tentoonstellingen en afdelingshoofden van relevante afdelingen.

Daarna denken de conservator, een projectleider en afdelingshoofden (educatie, development, marketing) verder na over het idee. Waarom maken we deze tentoonstelling en voor wie? En wat zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvolle tentoonstelling?

Daarna begint de realisatie fase. Een breder team gaat aan de slag met de uitwerking. Denk hierbij aan conservator, vormgever, registrar, manager toegankelijkheid, programmamanager, en een fondsenwerver.Marketing en team online bedenken campagnes en voeren deze uit.

De website wordt gemaakt of geüpdatet en er wordt gekeken hoe de tentoonstelling weg te zetten via de pers.Afdeling Veiligheidszaken geeft advies op gebied van de veiligheid van de collectie en bezoekers. 

Dan wordt de tentoonstelling opgebouwd, Beheer & Behoud installeert de objecten, de teksten worden geplaatst en daarna kunnen we open voor publiek."

Wie schrijft de tekst die bezoekers op de muren kunnen lezen?

"Dit doet de conservator samen met de educator. Dat is een collega van de afdeling educatie. Daarna worden de teksten vertaald door erkende vertalers.

Vaak verschijnt er ook een catalogus of andersoortige publicatie bij de tentoonstelling. Ook hiervan is de conservator de auteur en wordt hij of zij begeleid door een redacteur vanuit de afdeling Publicaties.

Soms zijn er meerdere auteurs, ook van buiten het museum. Naast de teksten in de tentoonstelling en de publicatie, worden er ook teksten geschreven voor rondleiders, persberichten, marketingcampagnes, de website, audiotours, podcasts, etc."

Wie bepaalt de kleur van de muren en hoe?

"De keuze voor de wandkleuren ligt bij de vormgever. Wij werken met externe vormgevers die zich helemaal onderdompelen in het verhaal en de objecten van de tentoonstelling.

De conservator, de projectleider en de directeur kijken altijd tot in detail mee met de voorstellen van de vormgever. Dat doen ze om te garanderen dat de getoonde objecten en het verhaal dat we willen vertellen zo goed mogelijk tot hun recht komen.

De kleur van de muren is hierbij heel belangrijk. Dit is een lang traject waarbij educatieve en esthetische belangen worden afgewogen."

Wie schildert de muren en hangt de werken op?

"Zeker niet iedereen mag de objecten aanraken. In ons museum zijn dat alleen de conservatoren, restauratoren en collega’s van de afdeling Beheer & Behoud.

De restauratoren dragen zorg voor de fysieke staat van de objecten door ze schoon te maken en waar nodig te restaureren. De collega’s van Beheer & Behoud zijn gespecialiseerd in Art Handling. Zij installeren de kunst.

Voor de bouw van de tentoonstelling, denk aan sokkels of extra wanden, wordt elke keer een tender, een aanbesteding, uitgeschreven.

We werken met verschillende ervaren tentoonstellingsbouwers. Zij zijn vanaf een vroeg stadium betrokken en zorgen voor een efficiënte en duurzame manier van produceren."

Hoe wordt gekozen welke kunstwerken er te zien zijn?

"Naar aanleiding van research, ontstaat een wensenlijst voor objecten. We putten uit eigen collectie en lenen objecten van andere instellingen of particulieren.

Voor de objecten die zich buiten het museum bevinden, doen we een bruikleenverzoek. 

Er worden duidelijke afspraken gemaakt over transport, verzekering en installatie als we een object in bruikleen krijgen. Dit is een langdurig traject waarbij ook rekening gehouden moet worden met afwijzingen."

Hoe lang duurt het om een tentoonstelling te maken?

"Het duurt gemiddeld drie jaar om een middelgrote tot grote tentoonstelling te realiseren. Daarbij gaan we uit van de fases die ik eerder beschreef.

Als er sprake is van lang en diepgravend onderzoek, dan is het grootste gedeelte al gedaan voorafgaand aan de pitch. Een belangrijke basis voor deze planning is het internationale bruikleenverkeer. Met name voor topstukken worden lange aanvraagtermijnen gehanteerd."