Een bonte verzameling kunst en siervoorwerpen in Tussen Kunst en Kitsch

Uitzending dinsdag 12 december 2023 om 21.30 uur op NPO 1

• Afbeelding: grachtenpand met tekst : ‘T Welvaaren van dezen huyze’

• Maker: omgeving Jacob Sang

• Herkomst: Nederland ( 1750-1760)

• Materiaal: glas (20 cm x 8,5 cm) 

Meneer is verzamelaar, van allerlei soorten antiek. Dit is het eerste glas wat hij kocht op een veiling zo’n twee jaar geleden. Hij heeft er 5.200 euro voor betaald.

Bij het veilinghuis is het glas toegeschreven aan Jacob Sang. Dat zou de ‘Rembrandt’ van het graveren van glazen zijn. Maar is dit echt van zijn hand?  

Expert Anna Laméris: Op het glas staat een grachtenpand afgebeeld. Daarboven de tekst ‘T welvaaren van deze huyze’, en de hoorn des overvloeds, alles om de wens voor rijkdom en het welvaren van de eigenaar des huizes aan te duiden. 

Men dronk met zo’n glas op de gastheer. Anna weet veel van de graveur Jacob Sang, ze is er op afgestudeerd. Maar zij vermoedt dat dit glas niet door hem zelf is gemaakt, maar door iemand uit zijn omgeving. 

Het is namelijk iets groffer, en het handschrift is wat slordiger dan we van Jacob Sang zouden verwachten. Het zou van zijn vader kunnen zijn, die kwam rond die tijd uit Weimar naar Nederland voor de doop van zijn kleinkind. 

Waarde: 8.000 euro

• Verkoper: Eijsbouts

• Herkomst: Zwitserland

• Datering: ca.1885

• Materiaal: Goud

Meneer erfde dit zakhorloge van zijn overgrootvader. Toen hij verhuisde naar zijn ouderlijk huis, waar ook zijn overgrootouders hebben gewoond, kwam hij het weer tegen. 

Expert Menno Hoencamp: Eijsbouts is geboren in Asten en leerde het juwelierschap in Delft. Hij is teruggekeerd naar Asten en is naast het maken van horloges gestart met het torenuurwerk.

Daar waren ze wereldberoemd in. Daarom zit het museum hier. Zelfs de Notre Dame bestelde de klokken in Asten. 

In de oorlog zijn veel luidklokken omgesmolten voor munitie, dat was een kaalslag. Na de oorlog hebben ze een enorme productie gehad en zijn ze enorm gegroeid. Ze gieten hier in Asten nog steeds. 

Het horloge is Zwitsers maar niet gesigneerd. Het kartonnen doosje waar het perfect in past, is wel van juwelier Eijsbouts. Die heeft het dus ingekocht in Zwitserland, en verkocht in zijn eigen winkel in Asten. 

In het donker kun je horen hoe laat het is. Dat heet een kwartierslagwerk. En er zit een chronograaf op, een soort stopwatch. Daar kon men mee pochen.

Waarde: 3.800 euro

• Maker: Vally Wieselthier  

•  Herkomst: Wenen rond 1920

• Materiaal: keramiek

• Afmetingen: verschillende afmetingen, tussen de 8 en 14 cm hoog 

Deze beeldjes uit de erfenis van de buurvrouw van mevrouw haar ouders kreeg zij voor haar verjaardag. Hoewel ze ze in eerste instantie niet zo mooi vond, merkt ze nu de liefde waarmee ze zijn gemaakt.

Ongeacht de waarde koestert ze de beeldjes, omdat de buurvrouw haar pianolerares was en ze deze beeldjes altijd bij haar piano zag staan.

Expert  Rob Driessen: Deze siervoorwerpen komen uit Wenen en zijn van de Wiener Werkstätte. Dat was een groep kunstenaars die allerlei voorwerpen ontwierpen, zoals meubels, sieraden, textiel en andere gebruiksvoorwerpen.

Deze stukken zijn naar alle waarschijnlijkheid van Vally Wieselthier. Zij was een Oostenrijkse kunstenares uit een Joodse familie. Ze had haar eigen pottenbakkerij.

Na Wenen vertrok ze via Parijs naar New York, waar ze bekend werd vanwege haar opvallende keramiek. Ze heeft veel vazen ontworpen, maar ook veel figuratief werk. 

Het is heel sprookjesachtig gemaakt, heel kleurrijk. Er zit heel veel humor in. Het is een soort volkskunst, dat is vaak verhalend en vrolijk. Dat hele dikke witte is loodglazuur.

Grote kans dat ze daar zelf kanker van heeft gekregen, ze overleed al op 45-jarige leeftijd. 

Er zijn nog steeds verzamelaars die dit soort stukken graag willen hebben. Vooral in Amerika is dit nog heel erg geliefd. 

Waarde: 5.000 euro

• Herkomst: Waarschijnlijk Frans

• Datering: rond 1920

• Materiaal: platina, smaragd en diamant

•  Afmetingen: 3 cm diameter

Mevrouw heeft de ring uit een erfenis van haar tante. Ze vindt het een mooie ring en ze draagt hem ook graag. Ze vindt eigenlijk dat de ring een iets bredere vinger verdiend. De waarde is niet belangrijk, ze wil de ring graag binnen de familie houden. 

Expert Martijn Akkerman: Smaragd komt in Nederland niet zoveel voor, dus waarschijnlijk komt deze ring uit Frankrijk. Deze steen wordt in het zuiden meer gewaardeerd, maar ook in Parijs. Daar kwam deze combinatie wit en groen, smaragd en diamant, veel voor. 

Dit is een relatief grote smaragd, drie karaat. In de steen zit insluitsel, dat noemen ze ook wel de tuin van smaragd. Zonder deze insluitsels moet je twijfelen aan de echtheid van de steen. Er zitten altijd van nature onzuiverheden in smaragd, dat is een belangrijk kenmerk. 

Hoe minder, hoe beter en hoger de waarde is. Deze insluitsels zorgen er ook voor dat de steen heel kwetsbaar is, hij kan makkelijk breken. 

Het zetten van de steen kost heel veel kracht, met een ronde steen lukt dat niet, met een rechthoekige steen wel. Deze manier van slijpen noem je daarom ook wel ‘smaragd’ geslepen. 

De andere twee stenen van diamant zijn 0.5 karaat per stuk en peervormig. Waarschijnlijk is het een verlovingsring, je kunt deze vorm ook makkelijk tegen een ronde trouwring aan dragen. Meghan Markle had ook een trouwring met drie stenen.  

Waarde: 9.000 euro

Tussen Kunst en Kitsch Extra  

In ‘Tussen Kunst en Kitsch Extra’ wordt doorgepraat over een bijzondere vondst uit ‘Tussen Kunst en Kitsch: Menno Hoendercamp over luisteren naar de tijd.

En is te zien direct na Tussen Kunst en Kitsch op NPO 2 Extra. (Op kanaal 82 én voor iedereen via de app van NPO of online: www.npo.nl/npo2extra.) Of kijk de uitzending terug op NPO Start of de website van Tussen Kunst en Kitsch.