De favoriete instrumenten van Wagner
Richard Wagner was niet bang om te experimenteren en om nieuwe instrumenten in te zetten.
Hoorns en wagnertuba's
Hoorns werden door Wagner ingezet om heldendom, grootsheid en de majestueuze kwaliteiten van de natuur over te brengen. Het rijke, goed hoorbare geluid leent zich uitstekend voor het portretteren van nobele personages en dramatische landschappen. De heroïsche thema’s in Der Ring des Nibelungen die geassocieerd worden met Siegfried bevatten bijvoorbeeld opvallende passages voor de hoorn.
De wagnertuba is (ondanks de naam) ontwikkeld door de Tsjech Václav Červený, ongeveer dertig jaar voordat Wagner besloot om het instrument te gebruiken in Der Ring des Nibelungen. Daarnaast kan de naam van het instrument voor nog meer verwarring zorgen: feitelijk gezien is het namelijk geen tuba maar een hoorn! Het instrument wordt dus bespeeld door hoornisten. Al werd de wagnertuba niet door Wagner zelf ontwikkeld, was het wel zijn opera die het instrument uiteindelijk populair wist te maken.
Laagkoper
Naast hoorns maakte Wagner ook uitgebreid gebruik van trompetten, trombones en tuba's vanwege hun krachtige en majestueuze kwaliteiten. De kopersectie werd vaak ingezet voor fanfares, triomfantelijke verklaringen en scènes van groots spektakel. Het koper speelde hiernaast een cruciale rol bij het portretteren van bovennatuurlijke en goddelijke elementen, zoals de goden in Das Rheingold of de Walkuren in Die Walküre.
Strijkers
De strijkers, en met name de violen, spelen vaak romantische en lyrische thema’s die worden geassocieerd met liefde, tederheid of verlangen. De liefdesthema's in Tristan und Isolde worden bijvoorbeeld voornamelijk uitgedrukt door middel van weelderige strijkersmelodieën.
Hout
Houtblazers worden vaak gebruikt voor pastorale of mystieke thema's en om delicate emoties uit te drukken. De fluit wordt geassocieerd met natuur en onschuld, terwijl de hobo gebruikt wordt voor klaaglijke en melancholische motieven. De leidmotieven die geassocieerd worden met de bosvogels in Siegfried worden gespeeld door het hout, wat bijdraagt aan de magische sfeer van de scène.
Slagwerk
Slagwerkinstrumenten, met name pauken en trommels, worden vaak ingezet voor dramatisch effect, zoals het aankondigen van gevechten of andere intense momenten. Het motief dat het smeden van het zwaard 'Nothung' in Siegfried vertegenwoordigt, wordt begeleid door ritmisch slagwerk. Het slagwerk benadrukt de energie en intensiteit van deze scène.
Tijl in het voetspoor van Richard Wagner
In de zesdelige tv-serie 'Tijl in het voetspoor van Richard Wagner' reist Tijl langs de plekken waar Wagner zijn sporen achterliet en ontrafelt hij de aantrekkingskracht van Wagners baanbrekende muziek.
Tijl in het voetspoor van Richard Wagner, vanaf 6 maart om 20.30 uur bij AVROTROS op NPO 2