Wie was Max Bruch?
Max Bruch was een Duitse componist uit de Romantiek. Hij componeerde het immens populaire Eerste vioolconcert. Toch mag je best van een vergeten componist spreken, want meters aan partituren (koorwerken, concerten, een Singspiel, twee voltooide opera’s en drie symfonieën) liggen onder een dikke laag stof.
Maak kennis met Bruch aan de hand van deze zesdelige podcastreeks:
Max Bruch
Max Bruch (1838-1920) was een Duitse componist uit de Romantiek. Hij werd geboren in Keulen en kreeg daar van zijn moeder, een sopraan, zijn eerste muzieklessen. Later studeerde hij compositie bij Ferdinand Hiller en piano bij Carl Reinecke. Hij was slechts veertien jaar oud toen zijn eerste symfonie in première ging.
Bruchs loopbaan was zoiets als een optocht langs de hele gevestigde orde; hij won concoursen, studeerde bij gereputeerde mensen, componeerde voor het theater, de concertzaal en de kerk en hij aanvaardde verschillende prestigieuze banen.
“Wie wil scheppen, heeft eenzaamheid en concentratie nodig. Muziek mag dan soms ‘goddelijk’ klinken, een menselijk geest ligt eraan ten grondslag. De noten komen van binnen, niet van buiten.”
Wist je dat...
Bruchs grote voorbeeld Felix Mendelssohn was?
Bruchs Eerste vioolconcert Jaap van Zweden als kind deed besluiten om violist te willen worden?
Bruch zo ontevreden was over de eerste uitvoering van de Schotse Fantasie (1881) door de Hongaarse vioolvirtuoos Joseph Joachim, dat hij het werk een maand later nog een keer in première liet gaan, maar dan met de Spaanse violist Pablo de Sarasate?
Bruch in 1891 professor werd aan de Berlijnse Musikakademie en daar tot 1910 les gaf?
Bruchs vrouw Clara soms zong in de uitvoeringen van Bruchs werk?
Heeft Bruch met zijn Eerste vioolconcert te vroeg gepiekt?
Op zijn dertigste schreef Max Bruch een vioolconcert dat al bijna anderhalve eeuw tot het handjevol van meest gespeelde vioolconcerten behoort. Violist Joseph Joachim voorzag Bruch van technisch advies en bracht de eerste uitvoering van de definitieve versie in 1886. Het was een groot succes, zeker omdat destijds nog maar twee vioolconcerten internationale status hadden bereikt (Beethoven en Mendelssohn).
Toch kende deze gigantische hit van Bruch een keerzijde voor de componist zelf. Bruch beklaagde zich over het feit dat andere stukken, waaronder al die andere werken voor viool en orkest, maar zelden werden uitgevoerd en in de schaduw van het Eerste vioolconcert gedoemd waren om in de vergetelheid te raken. Hij betichtte de violisten die het stuk omarmden zelfs van luiheid: 'loop toch allemaal naar de hel! Alsof ik geen andere concerten heb geschreven die net zo goed zijn.' Bruch componeerde door tot aan zijn dood.
“<span><span><span><span><span><span> Over vijftig jaar zal Brahms tot de grootste componisten aller tijden behoren, terwijl ik voornamelijk zal voortleven door mijn Vioolconcert...</span></span></span></span></span></span>”
Niet voor niets zo'n succes
Hij mag hier niet ontbreken: het Eerste vioolconcert van Max Bruch. In onderstaande concertregistratie speelt violiste Ye-Eun Choi met het Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Yannick Nézet-Séguin. Maar we hebben nog meer opnames gemaakt van Bruchs Eerste vioolconcert... Bekijk en luister de uitvoeringen van Noa Wildschut, Simone Lamsma en Maria Milstein. Welke is jouw favoriet?
In welke stijl componeerde Bruch?
Bruch bleef zijn hele carrière vasthouden aan de klassiek-romantische stijl. Bruchs grote voorbeeld was Felix Mendelssohn, die zelf toch ook al zijn blik op het verleden gericht hield. De voornaamste reden dat Bruch in de meeste muziekgeschiedenisboeken hooguit een bijrol toebedeeld heeft gekregen, is dat hij niet tot de vernieuwers behoorde. Bruch keerde zich fel tegen de muziek van de Neu-Deutsche Schule, waar progressievelingen als Liszt en Berlioz het voor het zeggen hadden. Met latere componisten als Richard Strauss en Paul Hindemith had hij ook weinig mee. Aan Richard Wagner had hij een bloedhekel.
Max Bruch met zijn dochtertje Margarete
Max Bruch en Joseph Joachim
Huwelijk en kinderen
Bruch trouwde in 1881 in Berlijn met zangeres Clara Tuczek (1854-1919). Samen kregen ze vier kinderen: Margarete (1882-1963), Max Felix (1884-1943), Hans (1887-1913) en Ewald (1890-1974). Max Felix speelde klarinet en was absoluut de muzikale van de vier. Bruch componeerde special voor zijn hem deze Acht stukken voor klarinet, altviool en piano:
Was Bruch joods?
Tijdens het Duitse nationalisme werd Bruch vanwege zijn compositie Kol Nidrei door de nazi's als jood beschouwd. Bruch was weliswaar helemaal geen jood, maar laadde postuum die verdenking op zich omdat hij als uitgangspunt voor een compositie voor cello en orkest de pakkende joodse melodie Kol Nidrei had gebruikt. Dit lied wordt traditioneel gezongen aan de vooravond van Yom Kippur. Genoeg reden voor de nazi's om Bruch in de ban te doen en zo werd zijn muziek in de Duitstalige gebieden nog verder vergeten.
Ontdek meer over Bruch met de zesdelige podcastreeks
Bruch had een goed oor en gevoel voor fraaie melodieën. Hij bleef - tegen de trend van vernieuwing in (denk aan Mahler, Reger en Richard Strauss) - componeren in de klassiek-romantische stijl. Zijn oeuvre strekt zich uit over vele genres; van symfonieën, opera's en cantates, tot vioolconcerten (ja, hij schreef er meer dan één) en kamermuziek. Wil je het werk van Bruch in de breedte leren kennen en over zijn leven horen, luister dan naar de zesdelige podcastreeks 'Max Bruch: Melodie is de ziel van de muziek'.
Seizoen 4 'Max Bruch: Melodie is de ziel van de muziek' in de podcastserie 'Ken je componisten' is vanaf 25 april 2023 wekelijks te beluisteren via NPO Klassiek of via je favoriete podcastplatform.