Van ontdekking bij Tussen Kunst en Kitsch tot museumstuk in het Fries Museum - De hensbeker

Bekijk het Tussen Kunst en Kitsch-fragment door op de playbutton in bovenstaande afbeelding te klikken. 

Toen de beker opdook in Tussen Kunst en Kitsch stelde conservator erfgoed 16e-20ste-eeuw van het Fries Museum, Eveline Holsappel, de aankoop voor. De Ottema-Kingma Stichting heeft de beker met steun van de Vereniging Rembrandt verworven en die in langdurige bruikleen aan het Fries Museum gegeven. Nu is de beker tot en met 15 september 2019 te zien in de tentoonstelling ‘Verzameld werk: de rijke collectie van Friesland’ in het Fries Museum.

De ontdekking bij Tussen Kunst en Kitsch

De inbrenger van het object erfde alles van haar kinderloze tante, die ze jarenlang verzorgde. Toen de tante overleed bleef het grote huis en veel antiek achter. Een deel van de objecten ging naar een veiling, maar de glazen beker vonden ze daar niet interessant. 

Tussen Kunst en Kitsch-expert Kitty Laméris daarentegen vond het zeer interessant. Het bleek een zeer vroege glazen beker, uit het eind van de zestiende eeuw. Er zijn 22 namen van Friese adel in gegraveerd, is versierd met mascarons (siersteen in de vorm van een hoofd) en rozetjes met een turkooizen pareltje en beschilderd met bladgoud. 

Verlovingsglas met bekende namen

De datum en de namen op het glas wijzen erop dat het glas gemaakt is ter gelegenheid van de verloving van Tjerck van Heerma en Lucia van Walta. Het object zegt daarmee iets over de ceremonies, tradities en sociale verhoudingen tussen de Friese adel. Vele namen op het glas zijn ‘bekenden’ van het Fries Museum: in de collectie bevinden zich schilderijen en voorwerpen van de op het glas vertegenwoordigde families.

Italiaans glas uit Antwerpen

Met de groeiende welvaart in de Nederlanden eind 16e eeuw en 17e eeuw steeg de vraag naar luxegoederen. Het heldere glas, dat exclusief in Italië werd gemaakt, was zeer geliefd. De kennis om dit glas zelf te produceren ontbrak, totdat enkele Italiaanse glasblazers zich in de rest van Europa vestigden. 

Aan de gestempelde maskertjes op het glas, met stempels van gezichten met een omgekeerde V op het voorhoofd, herkende Tussen Kunst en Kitsch-expert Kitty Laméris direct dat dit glas in Antwerpen is gemaakt. Ook de blauwe parels in het midden van de rozet duiden op Antwerpen. De maskers - maar ook het kleurloze glas, à la facon de Venice - duidt op Italiaanse glasblazers die in Antwerpen waren gevestigd. De gegraveerde beker wordt toegeschreven aan het Antwerpse Gelaesenhuys, waar Italiaanse meesterglasblazers glas maakten dat zeer moeilijk te onderscheiden is van het Venetiaanse origineel.

Fries Museum: ‘Dat bekend is waar en door wie de beker is gemaakt, voor wie en welke gelegenheid, is uniek. Bovendien zijn bekers uit deze vroege periode, met rijke decoratie en een persoonlijk verhaal, vrijwel niet te vinden in Nederlandse museale collecties.'