Tussen Kunst en Kitsch: Singer Laren

Schilderij

• Voorstelling: een soldaat aan het ‘Südfront’

• Maker: Albin Egger-Lienz (1868-1926)

• Herkomst: Oostenrijk

• Datering: 1916

• Materiaal: Olieverf op doek

• Afmetingen: 55 cm breed, 52 cm hoog

Dit schilderij was van de grootvader van de huidige eigenaar. Zijn grootouders waren Oostenrijkers en woonden in Wenen. Grootvader werd opgeroepen voor militaire dienst, maar belandde uiteindelijk op het ministerie van oorlog waar hij bemiddelde tussen kunstenaars en het leger. Daar is dit schilderij waarschijnlijk ontstaan. De huidige eigenaar heeft zijn grootouders nooit gekend, maar dit schilderij hing wel altijd bij zijn ouders thuis aan de muur. Als kind dacht hij altijd dat zijn grootvader erop stond afgebeeld, inmiddels weet hij dat dit niet zo is.

Expert Willem de Winter vertelt dat de maker van dit schilderij, Albin Egger-Lienz, behoort tot de top van de Oostenrijkse schilders. Het was een zeer gevierd kunstenaar die werkte in het begin van de twintigste eeuw, ten tijde van andere Oostenrijkse grootheden als Egon Schiele en Gustav Klimt. Hij was opgeleid aan de academie in München. Het was een optimistisch persoon, goed in historiestukken. Hij werd qua stijl beïnvloed door schilders als Ferdinand Hodler en Jean-Francois Millet. Hij schilderde vaak het arme, zware boerenleven. In de Eerste Wereldoorlog moest hij dienen en hij werd toen oorlogsportrettist. Daar is dit schilderij een voorbeeld van. Hij beeldt de soldaat af als een optimistisch, krachtig persoon.

Theekistje

• Voorstelling: bloemmotieven en vrouwportret

• Maker: anoniem, versiering: Elisabeth Ruardi

• Herkomst: Nederland

• Datering: 1787

• Materiaal: rozenhout, hout, papier, lood

• Afmetingen: 16 cm breed, 16 cm hoog

Dit doosje is al generaties in de familie van mevrouw. Vroeger stond het altijd bij haar moeder thuis, nu staat het in een glazen kast als pronkkistje. Expert Joseph Estié vertelt dat het een Lodewijk XVI theekistje is. In de binnenkant zie je nog het theelood, de bekleding om thee en tabak tegen uitdroging te beschermen. Er zit een losse deksel in om thee aan te drukken en om de geur te conserveren. Het originele trekhaakje om het deksel te kunnen openen zit er nog aan. De vorm alleen al duidt erop dat dit kistje vóór 1800 gemaakt is. Ook de vleugelmoer aan de binnenzijde is origineel. 

Het kistje kan op slot, want thee was in die tijd erg kostbaar en werd soms gestolen door het personeel, om mee te handelen. De voorstelling van gestileerd blad en bloemmotieven is gemaakt van diverse opgerolde velletjes papier. Deze Europese volkskunst werd al in de zestiende eeuw in Italië en Duitsland toegepast. Het is heel bijzonder om ook zo’n kistje in Nederland te vinden, en bovendien is de maker bekend! Het is gemaakt door de dochter van professor Ruardi in Groningen, die dit als proeve van bekwaamheid op de kostschool te Leeuwarden maakte. Op de voorzijde staat een rond portretmedaillon, waarschijnlijk van de trotse maakster Elisabeth Ruardi.