Antiek, curiosa en andere ouwe meuk

Een curieuze speeldoos

• Voorstelling: drinkende en kaartende Franse soldaten en een stelletje dat de liefde bedrijft.

• Herkomst: Frankrijk

• Datering: ca.1880-1900

• Materiaal: gepolychromeerd hout

• Afmetingen: 31 cm hoog, 28 cm breed, 17 cm diep

Mevrouw heeft een winkeltje met ‘antiek, curiosa en andere ouwe meuk’, in Bergen op Zoom. Ze had een leesplankje met losse lettertjes erbij en iemand wilde dat wel ruilen voor deze speeldoos. Ze vond het heel leuk. Het staat ter decoratie in de winkel, met een kaartje eraan dat het niet te koop is. Er wordt vaak naar gevraagd ... 

Fred Kats: Op de voorgrond zien we drie Napoleontische soldaten die zich vermaken met drank en kaartspel. Er wordt ook vals gespeeld- de figuur met het houten been verstopt een kaart onder tafel. Ze worden bediend door een donkere valet du table. Ze spelen met het mes op tafel- het gaat er ruig aan toe.

Achterin het etablissement is een bedstee…en daarin liggen een soldaat en een vrouw. Die gaan bewegen als je de speeldoos laat spelen - een pikante voorstelling!

Boven de deur staat dat je contant moet betalen, en boven de bedstede staat ‘occupé’, bezet. Het is een soort van gevorderde huisvlijt, boeren in de bergen die in de winter, als het vee op stal stond, wat handwerk gingen doen en onder andere dit soort speeldozen maakten. 

Een universeel verhaal

• Voorstelling: Exodus 2

• Maker: Bolsward, Sybren Taekeles

• Herkomst: Bolsward - 1765

• Materiaal: aardewerk (65  x 65 cm)

Eigenaresse heeft dit gekregen uit de erfenis van haar ouders. Haar vader was predikant en verzamelde antieke tegels met bijbelse voorstellingen. Als kind vond ze  het tableau al heel mooi. Vooral de kleur blauw en de grootte. En ook het bijbelverhaal, het heeft iets sprookjesachtig en liefdevols. Haar vader heeft altijd gezegd dat het waardevol was, maar hoe waardevol weet zij niet. Maar wat de prijs ook is, het tableau houdt ze. Het is een mooie herinnering aan haar vader.

Kitty Laméris : Dit tableau is typisch voor Bolsward. Dat kun je onder andere zien aan het feit dat het een heel ‘vol’ tableau is. Een mooi voorbeeld van ‘horror vacui’, de angst voor de leegte. Het is gemaakt naar een prent van Joseph Wagner uit 1764. Wagner is een Duitse graveur. Tegelmakers baseerden zich altijd op prenten, het zijn geen kunstenaars.

We zien Mozes in het biezen mandje uit Exodus 2. De farao voelde zich bedreigd omdat er teveel Israëlieten werden geboren. Daarom droeg hij op om alle pasgeboren jongetjes te vermoorden. De moeder van Mozes wist het jongetje een tijdje te verbergen maar uiteindelijk werd de situatie onhoudbaar.

Toen heeft ze haar zoontje in een biezen mandje tussen het riet in de rivier gelegd. Uitgerekend de dochter van de farao vindt het mandje met het kindje. Het zusje van Mozes kijkt toe en zegt: Ik weet wel iemand die Mozes kan voeden en beveelt haar moeder aan. Zo groeit Mozes op aan het Egyptische hof met zijn moeder dichtbij.

Het is een heel opvallend en uniek tableau, doeltreffend geschilderd en een hele mooie donkerblauwe kleur. Het zijn 25 tegels, maar er zijn er veel kapot. Normaliter zou je het waarderen op 200 euro per tegel, maar dit overstijgt zo’n berekende waardering. Het tableau  is van een uitzonderlijke kwaliteit en niet alleen interessant voor mensen die Bijbelse voorstellingen verzamelen. 

Een kop en schotel voor de sier

• Voorstelling: een scene uit the Romance of the Western Chamber  

• Herkomst: China - Yongzheng 1723-1735

• Materiaal: porselein

Deze kop en schotel komen uit het ouderlijk huis van de moeder van de eigenaresse. Zij heeft het geërfd. Haar moeder zei dat het echt goed antiek was. Ze heeft in totaal vijf kop en schotels, maar heeft er maar één meegenomen. Het staat in de vitrinekast. Misschien heeft haar grootvader dit gekregen, hij werkte als tuinman bij een rijkaard.

Tom Angevaren: In de Yongzheng periode maakten ze het meest verfijnde Chinese porselein uit de 18e eeuw. Dat was een hele korte periode, van 1723 tot 1735, waarin keizer Yongzheng regeerde. Het porselein is heel dun, heel mooi gedecoreerd. Het is puntgaaf, geen beschadiging, het goud zit zelfs nog op de randen.

Dit is siergoed, een statussymbool. Het werd in China voor de export gemaakt. De afbeelding zal een episode uit de the Romance of the Western Chamber zijn, dat was een groot Chinees liefdesverhaal. Het is opgehoogd met emaille. Dit was om in de kast te zetten, niet om uit te drinken. 

De lievelingsring van oma

• Herkomst: Frankrijk

• Datering: 1910

• Materiaal: gouden ring, platina, bezet met robijnen en diamanten

Eigenaresse kreeg de ring van haar Antwerpse grootmoeder toen haar oudste dochter werd geboren. Als kind vond ze de sieradenkist van haar oma altijd betoverend en de ring was haar lievelingssieraad. Het mooiste vindt ze de dieproze kleur. Twee jaar geleden is de ring vergroot bij een juwelier en werd getaxeerd op 4.000 euro.

Martijn Akkerman: De ring is van goud, met appliek van goud en platina en heeft een robijn en diamanten. De stijl is Edwardian, tussen 1910 en 1920. De ring is gemaakt in Frankrijk. Het model lijkt op een taartje. Het leuke is dat de kleine robijntjes zijn gekalibreerd, die hebben vrijwel dezelfde kleur als de robijn in het midden. En dat zegt iets over de kwaliteit van de ring. Het zou Cartier kunnen zijn, maar helaas is de ring niet gesigneerd.

Ook het platte van de ring is een teken van kwaliteit. Mensen droegen in die tijd handschoenen, en die ringen moesten daaronder. De robijn is ¾ karaat, een flink model. De kleur is ook bijzonder, en afwijkend. Voor robijn is duivenbloed rood de topkleur. Voor de saffier is de topkleur korenbloemblauw en de smaragd is flessengroen. Als deze ring duivenbloed rood van kleur zou zijn dan zou de prijs drie keer zo hoog zijn. 

Uitzending maandag 10 april 2023, 21.25 uur op NPO 1 (Daarna is het terug te zien op NPO Start)