Zeldzame familiestukken

Een appeltje voor de dorst - Spoorwegmuseum

• Maker: Bert Schierbeek en Karel Appel

• Herkomst: gepubliceerd door De Bezige Bij, Amsterdam

• Datering: ca 1961/62

• Materiaal: papier52 cm x 43 cm 

Dit boek is een erfenis van de vader van meneer. De grootvader was bevriend met Bert Schierbeek. Waarschijnlijk heeft zijn grootvader dit ooit van hem gekregen. Het ligt nu bij zijn moeder, het is niet een boek dat ze vaak bekijken en ze zijn voorzichtig met de litho’s.  

Bas Hesselink: Dit is een echt livre d’artiste, een kunstenaarsboek. Een samenwerking tussen een schrijver en een schilder. Schierbeek was een van de Vijftigers, een belangrijke naoorlogse literaire beweging. In het boek zitten zeven litho’s van Karel Appel. Schierbeek werd geïnspireerd door de litho’s van Appel en vice versa. Karel Appel is een begrip, als kunstenaar, vrij en expressionistisch. Het voordeel is dat de litho’s in een boek bewaard zijn, daardoor zijn de prenten prachtig bewaard gebleven. 

De oplage was 65 genummerde en gesigneerde exemplaren, en enkele exemplaren ‘H.C’. hors commerce, buiten de handel, zo’n tien exemplaren voor de kunstenaars en uitgever zelf. De litho’s worden vaak uit het boek gehaald en los geveild, daarom worden die complete boeken steeds zeldzamer. Het boek werd destijds voor 1.000 gulden verkocht. 

De Bezige Bij wilde internationaal zijn en voor de hele wereld uitgeven. Karel Appel was een wereldburger, hij woonde in Parijs en New York. Schierbeek was Hollandse experimentele schrijver, maar paste zich met zijn teksten aan. Zijn teksten zijn naar het Engels vertaald door John Vandenbergh voor De Bezige Bij. 

Beschermd tegen geesten - Jopie Huisman Museum

• Herkomst: Italië, waarschijnlijk Napels 

• Datering: 1850

• Materiaal: goud met bloedkoraal  (9 cm x 4 cm)

Mevrouw heeft de hanger gekregen van een vriendin van haar schoonfamilie, die ze ook wel haar tante noemt. Deze tante had weinig familie en op haar ziekbed heeft ze deze hanger gekregen. Het was een excentrieke vrouw en op bijzondere dagen kwamen ze allemaal bij elkaar. Mevrouw heeft de hanger ongeveer vijftig jaar geleden gekregen. Ze heeft het een jaar later laten taxeren en toen werd de hanger getaxeerd op 2.500 gulden.  

Martijn Akkerman: De hanger is gemaakt van goud met bloedkoraal. Dat goud is schuimgoud, schaumgold, gemaakt in de 19e eeuw, zo rond 1850. De gildes waren opgeheven en dus was er geen controle meer op de kwaliteit. Ze maakten van goud dan heel dun goudplaat zoveel mogelijk oppervlakte te hebben. Daar zit dan schellak, zegellak, in van binnen om het stevig te krijgen. Je herkent dat aan een klein gaatje aan de onderkant waar de hete lucht uit komt zodat het niet ontploft tijdens het verhitten. 

Het koraal komt uit Italië, Napels, al werd dat ook wel in Azië gevonden. Napoleon zette zijn zuster Caroliene en haar echtgenote Joachim Murat op de troon in Napels en zij liet van al het koraal dat werd gevonden juwelen maken. Ook nu is er nog steeds de wijk, Torre del Greco, waar al het koraal verwerkt wordt. De lange hanger van koraal is heel bijzonder, want je hebt hiervoor een lange tak nodig. 

Dit is een typisch stadsjuweel en geen streekjuweel, het werd gedragen door keurige mevrouwen die met de mode mee wilden gaan. De Italianen adverteerden dat ze met hun koraal naar de jaarmarkt in Nederland kwamen om hun juwelen te verkopen. Koraal werd ook wel gedragen als bescherming tegen boze geesten. 

Goed snuiten - Louwman Museum

Herkomst: India
Datering: 18e eeuw
Materiaal: zilver

De ouders van meneer waren zilverenverzamelaars, dus zo lang hij het zich kan herinneren was er mooi zilver in huis. In de jaren zeventig is deze snuiter getaxeerd voor 18.000 gulden. 

Emiel Aardewerk: Kaarsensnuiter, schaar in een standaard. Op de schaar zit een bakje en als de schaar opengaat en het bakje ook werd zo een lont van de kaars afgeknipt die aan het walmen was. het afgeknipte stukje viel dan in het bakje en de kaars was gesnoten, deed je dat niet, dan bleef de kaars lekken. De kaarsen waren gemaakt van was en de lont van katoen en die brandde minder snel dan de was. 

Deze is gemaakt in 1733, dat zien we aan de prachtige vormgeving. In Lodewijk de veertiendje stijl, de handgreep en de voet. De kenmerken is een strikte symetrische stijl. De tafel moest symeytrisch zijn, maar ook de gebouwen. 

Het is prachtig gemerkt, zowel de schaar als de standaard. Bernardus Blenke, een zilversmid die in Groningen werkzaam was. Hij heeft hele mooie kwaliteit gemaakt. Kaarsensnuiters uit deze periode in Groningen zijn heel zeldzaam. Alles ademt kwaliteit uit, de conditie is goed. 

Artistieke verminking - Het HEM

• Voorstelling:Portret van een Balinese vrouw in een landschap en portret van een Balinese vrouw met sluier.

• Maker: Theo Meier (1908-1982)

• Herkomst: Bali ca. 1935 en 1952

• Materiaal: olieverf op linnen (65 cm x 60 cm)

De schilderijen zijn gekocht van de schilder zelf door de grootouders van mevrouw. Zij woonden op Java, maar zijn op Bali geweest bij de schilder.  Haar vader is net overleden, nu gaan ze naar de volgende generatie. Ze vindt de kleurrijke lelijk, de donkere vindt ze mooier maar zou het niet ophangen, ze vindt de dame een beetje eng. Maar ze vindt het wel mooi geschilderd. Ze zijn ooit getaxeerd door Sotheby’s maar haar vader vertelde wel vaker sterke verhalen. Ze weet nog niet wat ze ermee wil doen.

Op het kleurrijke doek had de vrouw een pauwenveer in haar hand. Haar grootmoeder vond dat niet mooi, dus heeft het zelf overgeschilderd. Oma kon best aardig schilderen. ..

Paul van Rosmalen: Theo Meier is een Zwitserse kunstenaar. Hij was gefascineerd door Gauguin. Hij is in het spoor van Gauguin rond 1930 naar Tahiti gegaan. Daar vond hij die sfeer van Gauguin niet meer. Toen is hij naar Bali gegaan, daar is hij tot na de oorlog gebleven en heeft hij de meeste werken gemaakt. Sukarno had een grote kunstcollectie en heeft werk van Meier gekocht. Theo Meier schilderde landschappen en Balinese vrouwen.

Je ziet in het kleurrijke schilderij twee culturen, het Balinese model in de sfeer van Gauguin. Helaas is deze in slechte staat en niet gesigneerd. In Indonesië is het andere, donkere  schilderij van een vrouw met sluier wellicht op dit moment zelfs meer geliefd. 

Uitzending maandag 8 mei 2023 om 21.30 uur op NPO 1

 
In Tussen Kunst en Kitsch Extra wordt doorgepraat over een bijzondere vondst uit een aflevering van Tussen Kunst en Kitsch.Te zien na ‘Tussen Kunst en Kitsch' op NPO 2 Extra. (op kanaal 82 én voor iedereen via de app van NPO of online: www.npo.nl/npo2extra