Ook te Zien! - Richard Long in De Pont

Sporen

De mens laat sporen achter, een voetafdruk, zowel letterlijk als figuurlijk. Vandaag de dag denken we meteen aan de negatieve uitwerkingen van onze sporen: plastic in de oceanen, het kappen van regenwouden, CO2-uitstoot, etc. Maar we laten ook sporen achter in de oudste zin van het woord. Gras buigt om als we er overheen lopen, paadjes ontstaan waar we vaker lopen, takjes breken als we erop stappen. Deze vorm van sporen achterlaten, is de essentie van Richard Longs kunst. 

Richard Long (1945) is een wandelaar en kunstenaar. Tijdens zijn wandelingen maakt hij kunst met het materiaal dat voorhanden is, vaak stenen en keien, maar ook (wrak)hout, modder en zand. Hij doet dit door zijn natuurlijke materiaal te herschikken en laat zo grote cirkels, kruizen of andere vormen achter in het landschap. Het is de uitvergrote vorm van een steentje verplaatsen door er tegenaan te trappen. Longs werk zegt: ik was hier even en dat kun je hieraan zien. ‘I am an artist who makes walks. A walk defines the form of the land in space and time beyond the scale of sculpture and fixed image.’

Geen Land Art

In eerste instantie lijkt de kunst van Richard Long te vallen onder Land Art, een stroming die ontstond in de jaren zestig als tegenhanger van het commercieel ogende en industriële Pop Art. Deze vorm van kunst die verruilde musea voor de natuur en kenmerkt zich door monumentale werken die het landschap ingrijpend veranderen. Een van de bekendste Land Art-werken is ‘Spiral Jetty’ (1970) van Robert Smithson. Deze gigantische spiraal bestaat uit basaltblokken en cirkelt het water in van Great Salt Lake in de Amerikaanse staat Utah.

Ondanks de gelijkenissen met zijn werk, keert Long zich af van Land Art. Hij vindt het te Amerikaans en te ijdel. Zijn werk is juist bedoeld om weer te verdwijnen, om teruggenomen te worden door de natuur. Zoals gras dat weer terugbuigt, kort nadat je er overheen liep. Zijn kunst moet samenwerken met de natuur in plaats van deze te veroveren.  

Geen conceptual art

Nog een misvatting, is dat zijn werk conceptueel zou zijn. ‘Het is niet illusoir of conceptueel: het is echt. Het gaat over echte stenen, echte tijd, echte acties.’ Al dit verzet tegen de labels die op zijn werk worden geplakt, wijzen mogelijk op de eenvoud waar Long naar streeft met zijn werk. Het is kunst die voortkomt uit het eenvoudigste dat wij doen: lopen. 

In Museum De Pont zijn een aantal van zijn werken te zien. Deze heeft Long zelf neergelegd, een proces dat elke keer weer anders is (bekijk hieronder de video van zijn werkproces in De Pont). Deze manier van werken sluit aan bij de gedachte dat het kunstwerk onlosmakelijk verbonden is met het proces. Het gaat over de verbinding tussen een persoon (in dit geval Richard Long) en zijn omgeving. ‘My art is the essence of my experience’. 
Naast de stenen werken op de vloer van de voormalige wolfabriek, hangen in de kleine ruimtes (de wolhokken) foto’s van werken die Long tijdens zijn wandelingen over de hele wereld maakte en daar achterliet.