Onno Bloms favoriete Rembrandt

‘Vrijwel elke schilder maakt een portret sprekend door de ogen uit te lichten. Rembrandt laat dit nadrukkelijk na. Dat geeft een mysterieus en melancholiek effect. Je kunt van alles in zijn ogen projecteren, juist omdat je ze niet kunt zien.

Desondanks heb je, als je voor dit paneeltje gaat staan, toch het gevoel dat je die jongen kent. Dat is de menselijkheid van Rembrandt. Hij is, als schilder, als geen ander in staat om via het uiterlijk het innerlijk te laten zien. Dat is echt ongelofelijk. Zijn werk wekt bij mij een enorme ontroering op, maar waar dat nu door komt? Ik denk dat we daar nooit achter komen. Zijn mysterie zit in dit paneeltje gevat.

Het is trouwens maar de vraag of Rembrandt dit zou beschouwen als een kijkje in zijn ziel. Het was ook een studie naar de werking van het licht. Hij kijkt hoe het licht van achter over het gezicht schampt. Die haren, hoe moet je die nu precies verbeelden? In de krullen heeft hij zijn penseel omgedraaid en met de punt van het hout in de natte verf gekrast. Een truc die zijn weerga niet kent.’

Het raadsel Rembrandt zie je van zaterdag 28 september t/m 19 oktober, elke zaterdag om 21.10 uur op NPO 2.