Max Liebermann en zijn zomers in Nederland
Volle terrassen, ruiters en badgasten op het strand. Dit zijn taferelen die je, vooral met deze tropische temperaturen, door heel Nederland tegenkomt. Maar diezelfde taferelen schilderde Max Liebermann meer dan honderd jaar geleden ook al. Zijn werk brengt je nog eens extra in een zomerse stemming. Vanaf eind negentiende eeuw bracht deze beroemde Duitse schilder vele zomers door in Nederland en dat is terug te zien in zijn werken. Net als zijn ontwikkeling van realist tot impressionist.
Jozef en Isaac Israëls
De reden dat Max Liebermann verschillende zomers tussen 1870 en 1914 doorbracht in Nederland was zijn vriendschap met Jozef Israëls. Jozef was erg onder de indruk van Max' werk en trok bij een tentoonstelling de stoute schoenen aan; hij tikt de twintigjaar jongere Max op zijn schouder. Hét startpunt van een reeks zomers die ze samen doorbrengen in Scheveningen.
Max Liebermann - De papegaaienman, Museum Folkwang Essen
Met Jozefs zoon Isaac Israëls schildert Max het mondaine leven dat in die periode opkomt. De welvaart van de westerse bevolking nam snel toe en de werktijden van werknemers werden verkort. Op die manier kregen mensen meer vrije tijd en meer geld om uit te geven. En dat was te zien! Max en Isaac schilderden tennissers, badgasten en ruiters op het strand. Ook werden in die tijd dierentuinen een hit en Max raakt geïnspireerd door Artis. Het werk De papegaaienman is dan ook in Artis ontstaan.
Realistische blik op het eenvoudige bestaan
Toch lag Max' focus aanvankelijk op een realistische verbeelding van het eenvoudige bestaan en niet zo zeer op mondaine leven. Zo schilderde hij in Scheveningen eerst vooral het vissersdorp. Nederland is op dat moment nog niet geïndustrialiseerd, in tegenstelling tot Frankrijk, Duitsland en Engeland, en deed hem denken aan vroeger; een plek waar de tijd heeft stilgestaan. Hij maakte het werk Rustpauze in het Amsterdamse weeshuis waarmee hij erkenning krijgt van Parijs tot Berlijn.
Max Liebermann - Rustpauze in het Amsterdamse Weeshuis, Städel Museum
Sleutelfiguur Duitse impressionisme
Terwijl je de voegen tussen bakstenen van het weeshuis in detail kan zien, is zijn stijl sinds de jaren 1890 onder invloed van het Franse impressionisme veranderd naar een lossere penseelstreek. Deze stijl maakt hem tot een sleutelfiguur voor het Duitse impressionisme. Het werk van Liebermann wordt aan het begin van de twintigste eeuw zelfs voor hogere bedragen verkocht dan de schilderijen van Claude Monet.
Max Liebermann - Berken aan de oever van de Wannsee, naar het oosten, Museum Wiesbaden
Dieptepunt en herwaardering
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kon Liebermann niet meer naar Nederland reizen. In 1920 werd hij door de nieuwe Duitse regering benoemd tot directeur van de academie in Berlijn en hij bleef tot op hoge leeftijd schilderen. Met de opkomst van Hitler moest hij als Joodse kunstenaar zijn positie als erevoorzitter aan de academie opgeven. Hij overleed op 8 februari in 1935 in zijn huis aan de Pariser Platz in Berlijn. Na de oorlog werd zijn werk geherwaardeerd en is hij uitgegroeid tot een van de grootste Duitse publiekslievelingen.
Liebermanns schilderijen
Het werk van Max Liebermann was juni 2018 te zien in het Gemeentemuseum Den Haag tijdens de tentoonstelling Max Liebermann - Een zomers impressionist. In het tv-programma Nu te Zien! werpt museumdirecteur Ralph Keuning (Museum De Fundatie, Zwolle) aan de hand van de tentoonstelling en de schilderijen een blik op de Liebermanns levensloop en zijn typische lichtvlekken. Deze zijn ook te zien in alle bovenstaande schilderijen.