Man en Kunst: Piero Manzoni - Achrome

De kunstenaar van het wit

Manzoni bracht eind jaren vijftig het wit naar Nederland. Verschillende Nederlandse kunstenaars waren erg onder de indruk van zijn witte ‘Achromes'. Al was niet iedereen fan, hij inspireerde er onder andere Wim T. Schippers, Jan Schoonhoven en Henk Peeters mee. Volgens Schoonhoven liet Manzoni de noodzaak zien, zelfs de laatste resten van het overbodige zette Manzoni aan de kant. 

Manzoni gebruikte voor zijn ‘Archromes’ geen gewone witte verf maar gips, watten, glaswol en zelfs hardgekookte eieren. Tijdens het droogproces van de klei vormde het materiaal de kreuken en rimpels. Manzoni’s idee hierachter was dat het doek zo zelf schildert en niet de kunstenaar. 

Hij sloot zich aan bij de Zero-kunstenaars, waarbij het idee achter het kunstwerk vaak belangrijker was dan de uitvoering ervan. De beweging was een reactie op het abstracte expressionisme uit die tijd. Wat de Zero-kunstenaars betreft mocht kunst geen kleur, emotie en individuele expressie hebben. De Argentijns-Italiaanse Lucio Fontana, Franse Yves Klein en Zwitserse Jean Tinguely worden ook tot deze stroming gerekend en waren een inspiratiebron voor Manzoni. Voor zijn ‘Archromes’ vond hij inspiratie bij Klein, die ook monochrome schilderijen maakte. 

Oneindigheid en grenzeloosheid

In Nederland deed Manzoni in 1962 mee aan de tentoonstelling van de Nederlandse Nul- en internationale Zero-kunstenaars in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij voerde een performance op waarin langzaam een papier werd uitgerold, waar hij een lijn op tekende. Vervolgens werd de rol afgescheurd en in een blik gedaan. Het leverde Manzoni kritiek op van de pers, maar ook van zijn Duitse Zero-collega’s die het te conceptueel vonden. Daarop dreigde Manzoni witte kippen los te laten in het museum, want die zijn ook wit en ze bewegen. Een verwijzing naar het werk van zijn Duits collega’s. 

Toch zat er wel degelijk een idee achter zijn ‘Lineas’, lijnen, op kilometerslange rollen papier: Manzoni probeerde verschillende lijnen te maken in verschillende steden tot deze uiteindelijk even lang waren als de omtrek van de aarde. 

Alles is kunst

In zijn korte leven, Manzoni werd slechts 29 jaar, had hij één doel: de kloof tussen de kunstwereld en het gewone leven zo klein mogelijk te maken. Ook mensen konden volgens Manzoni kunst zijn. Bijvoorbeeld bij zijn magische sokkel ‘Base Magica’ waar bezoekers zelf op kunnen gaan staan. Een andere manier waarop Manzoni mensen tot kunstwerk maakte was door hun lichaam te signeren. Hij deelde daarbij zelfs een echtheidscertificaat uit! 

Het werk 'Achrome' (1959) is onderdeel van de vaste collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam en daar altijd te zien. 

Nog tot en met 2 juni 2019 is in Stedelijk Museum Schiedam de tentoonstelling ‘Manzoni in Holland’ te zien.