Johannes Vermeer - Het Melkmeisje

De aflevering over 'Het Melkmeisje' van Johannes Vermeer zie je dinsdag 26 januari 2021 om 20.25 uur op NPO 2. Daarna kun je de uitzending op NPO Start bekijken. 

Universele kracht

Joris Dik en Michel van de Laar slaan samen met twee nieuwe teamleden, Lisa Wiersma en Thijs Hagendijk, de handen ineen om dit wereldberoemde werk te reconstrueren. Het team ontdekt een handige perspectieftruc, een verdwenen wasmand en een dramatisch einde voor de schilder zelf.

Het team krijgt een inkijkje in de universele kracht van deze unieke scène van een huiselijke powervrouw in een ingenieus en bijna 'modern' lichtplan. Lukt het 't team de reconstructie net zo sprankelend en filmisch te maken als het origineel?

Geavanceerde macro-XRF scanner

Johannes Vermeer gebruikte een spijker en een touwtje om de perspectieflijnen op zijn werken uit te zetten. Je kijkt nooit meer hetzelfde naar een werk van Vermeer na het zien van deze aflevering. De vraag ‘waar zit het gaatje’ zal altijd door je heen gaan. In 17 van de 36 werken die we nog van Vermeer hebben, zit zo’n gaatje: een schilders truc waarmee een schilder ook nu nog een mooi stadsgezicht of een portret ruimtelijkheid kan geven. 

Het gaatje in het schilderij is niet het enige geheim dat het Melkmeisje rijk is. Het Rijksmuseum haalde het werk bij hoge uitzondering van de muur en onderzocht deze voor het eerst sinds dertig jaar met een geavanceerde macro-XRF scanner. Lisa Wiersma maakt dankbaar gebruik van alle details die de scan blootlegt. Ze begint - net als Vermeer - met de onderschildering. Daar lijkt rechtsonder een wasmand te zijn afgebeeld die het uiteindelijke werk niet heeft gehaald. Bij het aanschouwen van de compositie inclusief wasmand valt het Lisa meteen op dat de verhoudingen uit balans zijn en ze snapt daarom heel goed waarom Vermeer deze wegliet. Bovendien zou het de meester nog flink wat extra werk hebben opgeleverd, zo ondervindt zij later aan den lijve.... 
 
Het team zorgt ervoor dat Lisa met dezelfde pigmenten aan de slag kan als Vermeer toen en - voordat het team het verouderingsproces in gang zet - is daarom te zien hoe het schilderij er oorspronkelijk uit heeft gezien.

Het andere 'meisje'...

Vermeer is geen onbekende voor het team van Het geheim van de Meester. In de allereerste aflevering ging het team de uitdaging aan om 'Het meisje met de Parel' te reconstructureren.