Benjamin Ferencz: hoofdaanklager van het Einsatzgruppen-proces na afloop van de Tweede Wereldoorlog

3 mei 2021

Benjamin Ferencz schreef geschiedenis. Hij zorgde er in zijn eentje voor dat nazi-kopstukken hun straf niet ontliepen tijdens het grootste moordproces uit de geschiedenis. Hij is inmiddels 101 jaar oud en nog altijd strijdlustig voor een betere en vredevolle wereld. Tegenwoordig woont hij in Florida en Ivo speekt met deze bijzondere man via beeldbellen.

Benjamin Ferencz was hoofdaanklager van het Einsatzgruppen-proces. Op zijn 27ste stapte hij voor het eerst een rechtszaal binnen om het grootste moordproces ooit te leiden. Een kwestie van vertouwen zegt hij. ‘Als ik geïnteresseerd ben in het probleem, probeer ik het op te lossen'.

In 1943 studeerde hij af als advocaat met specialicatie oorlogsmisdaden. Tijdens de oorlog nam hij dienst in het Amerikaanse leger. Hij wilde zijn bijdrage leveren en piloot worden maar werd afgekeurd vanwege zijn lengte, Ferencz is 1 meter 49. Hij kwam uiteindelijk bij de grondtroepen terecht.

Levenswerk

Als afgestudeerd jurist kreeg hij tegen het einde van de oorlog van het Pentagon de opdracht om Duitse misdaden tegen Amerikaanse soldaten te onderzoeken en in kaart te brengen. Op zoek naar bewijs ging hij naar de concentratiekampen. Wat hij daar zag zal hij nooit vergeten.

Afschuwelijke omstandigheden

Ferencz: 'Ik heb soms zelfs moeite om het te beschrijven. Dan komen de tranen. Ik had destijds niet de luxe om emotioneel te worden. Ik wist wat me te doen stond: naar binnen, het bewijsmateriaal verzamelen en wegwezen. Ik deed alsof het een Hollywoodset was, alsof het niet echt was. Dat deed ik zodat ik kon doorgaan onder deze afschuwelijke omstandigheden.'

'De dingen die ik gezien heb, waren zo ongelooflijk dat elk weldenkend mens zich genoodzaakt voelt om te zorgen dat het nooit opnieuw gebeurt.' Hij besloot van dit onderzoek zijn levenswerk te maken.

Een vreedzamere wereld

'Ik probeer de gruwelen te voorkomen die in bijna elke oorlog gebeuren. De nazi's probeerden uit alle macht een volk uit te roeien dat hun niet aanstond. Dat was een vastberadenheid uit wanhoop. Ik hoop dat mensen met me meedoen, ook zonder de vreselijke dingen mee te hoeven maken die ik heb meegemaakt, om uiteindelijk tot een vreedzamere wereld te komen', aldus Ferencz.

“Ik hoop dat we ooit gaan inzien dat het beter is om vrienden te maken dan om mensen te doden.”

Benjamin Ferencz

Naziregime berechten

In 1947 vond het Neurenberg tribunaal plaats. Dat tribunaal was opgezet om de toen nog vierentwintig levende kopstukken van Hitler’s naziregime te berechten. Na een proces van een jaar kwam de uitslag en kregen twaalf van hen de doodstraf. De rest kreeg levenslang of een celstraf variërend tussen tien tot twintig jaar.

Na dit proces was er weinig animo om nog meer Duitse oorlogsmisdadigers te berechten maar Ferencz vond dat ook minder bekende nazi’s absoluut hun staf moesten krijgen. 'Waarom doe je het zelf niet?', werd hem gezegd. En zo geschiedde.

Massa-executies

Ferencz deed zijn eigen onderzoek en vond in Berlijn wat hij zocht. Hij kwam met onomstotelijk bewijs tegen bijna honderd oorlogsmisdadigers. De Einsatzgruppen vermoordde meer dan een miljoen onschuldige burgers. Frencz vond nauwkeurig bijgehouden documenten over deze massa-executies. Alle aangeklaagden werden veroordeeld.

Fanatiek voorvechter

Door wat hij heeft ontdekt en meegemaakt in zijn leven is hij fanatiek voorvechter geworden voor vrede en rechten in de wereld. Ook nu hij de 100 jaar is gepasseerd is dit nog altijd zijn missie. Ferencz: 'Ik weet dat ik niet volledig kan slagen maar ik put moed uit de vooruitgang die wordt geboekt richting een humanere wereld.'

“Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden. Dan is er meer vrede en geluk in de wereld.”