Wat je nog niet wist over De Stijl

Wist je dat…

…De Stijl graag een internationale stijl wilde ontwerpen, maar het nu vaak als typisch Nederlands wordt gezien?

De Stijl wilde een revolutionaire hervorming van de kunst. Ze wilden alles terugbrengen tot zijn eenvoudigste vorm. Ze gebruikten daarvoor geometrische vormen, zoals vierkanten en rechthoeken, asymmetrie en horizontale en verticale lijnen als uitgangspunt. Ook kozen ze voor het gebruik van de primaire kleuren (rood, geel en blauw) en wit, grijs en zwart. 

Dat De Stijl iets typisch Nederlands lijkt, kan liggen aan de chaos van de Eerste Wereldoorlog. Nederland bleef neutraal, waardoor veel kunstenaars in Nederland (ver)bleven. Ook zou het passen bij de calvinistische traditie van ons land. 

…het een kunststroming was in de beeldende kunsten én architectuur?

Misschien moet je bij De Stijl denken aan de abstracte schilderijen van Piet Mondriaan of juist aan het Rietveld Schröderhuis in Utrecht. Vanaf het begin waren zowel schilders en beeldhouwers als architecten bij het tijdschrift en het manifest van De Stijl betrokken. 

…Truus Schröder-Schräder het enige vrouwelijke lid van De Stijl zou zijn?

Althans zo zou oprichter Theo van Doesburg het hebben gezien. Zelf leek ze daar anders over te denken. Schröder zou de connectie met De Stijl hebben ontkend of weggewuifd. Toch lijkt ze wel degelijk een rol te hebben gespeeld.  

Schröder was de opdrachtgever van het Rietveld Schröderhuis, een van de bekendste gebouwen van De Stijl. Ze was sparringpartner van architect Gerrit Rietveld. Ook waren zij meer dan veertig jaar elkaars geliefden. 

…leden van De Stijl geen vaste groep waren die de deur bij elkaar plat liepen?

De samenstelling van de groep wisselde, sommige leden waren juist kort of langdurig bij De Stijl betrokken. Ook schijnt het dat twee van de belangrijkste leden, Piet Mondriaan en Gerrit Rietveld, elkaar nooit hebben ontmoet.  

In 1931 kwam er na het overlijden van Van Doesburg een einde aan De Stijl. Veel leden werkten nog individueel verder volgens de kenmerken van De Stijl, maar ze traden niet meer als groep naar buiten. 

…De Stijl ook invloed heeft gehad op de muziekwereld?

De kunst van en het contact met Piet Mondriaan heeft componist Jacob van Domselaer geïnspireerd tot zijn compositie: Proeven van Stijlkunst (1916). Ook de bekende componist Louis Andriessen wijdde in zijn opera ‘De Materie’ het derde bedrijf ‘De Stijl’ aan Mondriaan en kunstbeweging. 

Nu te Zien! Van Doesburg-Rinsema huis en Kurt Schwitters

In het tv-programma Nu te Zien! bekijkt Paulo Martina, directeur van Musea Zutphen, het Van Doesburg-Rinsema huis in Drachten. Oprichter van De Stijl, Theo van Doesburg, bedacht zo’n honderd jaar geleden de kleurenschema’s voor de binnen- en buitenkant van dit huis. Ook was dit huis het begin van zijn carrière als kunstenaar-architect. 

Het huis stond in de Papegaaienbuurt in Drachten, zo genoemd vanwege de in de felle De Stijl-kleuren geschilderde huizen. Die buurt inspireerde de DaDa-kunstenaar Kurt Schwitters, van wie in Museum Dr8888 de tentoonstelling ‘Ein Paradies für die Neue Kunst’ te zien is.  

Kijk Nu te Zien! op zaterdag 5 augustus 2023 om 21.10 uur bij AVROTROS op NPO 2. 

Kijk Nu te Zien! (terug) via NPO Start